Η εγχώρια ζήτηση βασικός συντελεστής της οικονομικής δραστηριότητας

Γιατί η εγχώρια ζήτηση αποτελεί βασικό παράγοντα τόνωσης της οικονομίας παγκοσμίως. Ποιοι παράγοντες την καθορίζουν. Τα προβλήματα στην ευρωζώνη, η σταδιακή αποσυμπίεση στην Κίνα και η ενίσχυση της δραστηριότητας στις ΗΠΑ. Γράφει ο Κ. Μελάς.

Έχει μεγάλο ενδιαφέρον η προσεκτική μελέτη των αναφορών της ΕΚΤ (Monthly Bulletin, December 2014) στις εξελίξεις της οικονομικής δραστηριότητας σε επιλεγμένες οικονομίες του πλανήτη και οι παράγοντες (θετικοί και αρνητικοί) που συμβάλλουν σε αυτές. Παραθέτουμε αποσπάσματα από τις αναλύσεις της ΕΚΤ.

ΗΠΑ

Στις ΗΠΑ, η οικονομική δραστηριότητα ενισχύεται τα τελευταία τρίμηνα, ύστερα από τη σημαντική μεταβλητότητα των στοιχείων στις αρχές του έτους. Σύμφωνα με τη δεύτερη εκτίμηση του Bureau of Economic Analysis, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε με ανηγμένο σε ετήσια βάση ρυθμό 3,9% (1,0% σε τριμηνιαία βάση), στηριζόμενο τόσο στην εγχώρια όσο και στην εξωτερική ζήτηση…. Όσον αφορά την αγορά κατοικίας, τα πρόσφατα στοιχεία συνάδουν με συνεχιζόμενη μέτρια ανάκαμψη, όπως υποδηλώνει η αύξηση στις πωλήσεις κατοικιών, τις νέες οικοδομικές εργασίες και την έκδοση οικοδομικών αδειών τους τελευταίους μήνες.

ΙΑΠΩΝΙΑ

Στην Ιαπωνία, σύμφωνα με τη προκαταρκτική εκτίμηση του Γραφείου του Υπουργικού Συμβουλίου, το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε αναπάντεχα κατά 0,4% το γ΄ τρίμηνο, ύστερα από υποχώρηση κατά 1,9% το β΄ τρίμηνο που συνδεόταν με την αναδιάταξη της δραστηριότητας μετά την αύξηση του φόρου κατανάλωσης την 1η Απριλίου 2014. Η συρρίκνωση του προϊόντος το γ΄ τρίμηνο οφείλεται κυρίως στα αποθέματα καθώς και στη μείωση των επενδύσεων σε κατοικίες και των λοιπών επενδύσεων. Για το λόγο αυτό , η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση της Ιαπωνίας του Shinzo Abe, αποφάσισε ένα νέο πακέτο δαπανών ύψους 3500δις γιεν (29 δις δολάρια) υπέρ των περιφερειών και των οικογενειών χαμηλού εισοδήματος. Στόχος της κυβέρνησης Abe είναι η μεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 0,7% και η αύξηση του πληθωρισμού στο 2,0% με σύγχρονη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Περίπου 1700 δις γιεν θα δαπανηθούν στις πληγείσες περιοχές (περιφέρειες) από τις πρόσφατες φυσικές καταστροφές. 600 δις γιεν για την αναζωογόνηση της οικονομίας και 1200 δις γιεν για τους πολίτες σε οικονομική δυσκολία και στις μικρές επιχειρήσεις που έχουν πληγεί λόγω της οικονομικής συγκυρίας.

ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο ρυθμός οικονομικής δραστηριότητας παρέμεινε εύρωστος τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2014. Η ανάπτυξη ωθείται από την ισχυρή εγχώρια ζήτηση, ιδιαίτερα την ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις σε κατοικίες, που με τη σειρά τους στηρίζονται στην υποχώρηση της μακροοικονομικής αβεβαιότητας και τις σχετικά χαλαρές πιστωτικές συνθήκες.

ΣΟΥΗΔΙΑ - ΔΑΝΙΑ

Στη Σουηδία, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,3% σε τριμηνιαία βάση το γ΄ τρίμηνο του 2014, από 0,5% το προηγούμενο τρίμηνο. Στη Δανία, η οικονομική δραστηριότητα επιταχύνθηκε από 0,1% σε τριμηνιαία βάση το β΄ τρίμηνο του 2014 σε 0,5% το γ΄ τρίμηνο. Και στις δύο χώρες, η οικονομική δραστηριότητα στηρίχθηκε κυρίως στην εγχώρια ζήτηση.

ΕΛΒΕΤΙΑ.

Στην Ελβετία, η δραστηριότητα έχασε μέρος της δυναμικής που παρουσιάζει από τις αρχές του 2014, λόγω της ασθενέστερης εγχώριας ζήτησης και των υποτονικών εξαγωγών, ενώ ο πληθωρισμός παρέμεινε κοντά στο μηδέν.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ – ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ.

Όσον αφορά το προσεχές διάστημα, η οικονομική δραστηριότητα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (Ρουμανία, Τσεχία, Πολωνία, Ουγγαρία) αναμένεται να παραμείνει σχετικά εύρωστη, στηριζόμενη στη σταδιακή ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης.

ΚΙΝΑ.

Η σταδιακή υποχώρηση της αύξησης του ΑΕΠ στην Κίνα που καταγράφεται από τα τέλη του 2013 συνεχίστηκε και το γ΄ τρίμηνο. Η κατανάλωση και το εμπόριο αποτέλεσαν τους κύριους προωθητικούς παράγοντες της ανάπτυξης, ενώ η συμβολή των επενδύσεων ήταν ασθενέστερη, αντανακλώντας κυρίως την επιβράδυνση των επενδύσεων σε κατοικίες και το μετριασμό της πιστωτικής επέκτασης. Ο ρυθμός μείωσης της οικιστικής δραστηριότητας και των τιμών υποχώρησε στην αρχή του δ΄ τριμήνου, ύστερα από τη θέσπιση μιας σειράς διευκολυντικών μέτρων από την κεντρική διοίκηση και τις τοπικές αρχές τους τελευταίους μήνες, όπως η μείωση του ποσοστού της χρηματοδότησης του ακινήτου που πρέπει να καλύψει ο αγοραστής και η μείωση των περιορισμών στις αγορές. Επιπλέον, θετική ήταν η συμβολή της συνεχιζόμενης αστικοποίησης και της έντονης αύξησης των εισοδημάτων.

ΚΟΡΕΑ.

Στην Κορέα, η αύξηση του ΑΕΠ βελτιώθηκε ελαφρά το γ΄ τρίμηνο του 2014 (0,9% σε τριμηνιαία βάση), καθώς η κατανάλωση ωφελήθηκε από τα μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής για την τόνωση της οικονομίας.

ΕΥΡΩΖΩΝΗ.

Η ασθενέστερη από το αναμενόμενο οικονομική δραστηριότητα σημειώθηκε σε ένα περιβάλλον υποτονικών εξελίξεων στο παγκόσμιο εμπόριο, αυξημένων ανησυχιών σχετικά με τις προοπτικές της εγχώριας ανάπτυξης οι οποίες κατά πάσα πιθανότητα τροφοδοτούνται από την ανακοπή της διαδικασίας οικονομικών μεταρρυθμίσεων σε ορισμένες χώρες, των επίμονων γεωπολιτικών εντάσεων και της υποτονικότερης από ό,τι προβλεπόταν ανόδου των επενδύσεων σε κατοικίες σε ορισμένες χώρες.

Οι προοπτικές για τις επενδύσεις σε κατοικίες παραμένουν συγκρατημένες. Οι επενδύσεις σε κατοικίες θα πρέπει να αποκτήσουν κάποια δυναμική στη διάρκεια του 2015, καθώς η οικονομική δραστηριότητα ανακάμπτει σε ένα περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων στεγαστικών δανείων και βελτιωμένων συνθηκών προσφοράς πιστώσεων και καθώς η ανάγκη προσαρμογής των αγορών κατοικιών σταδιακά εξασθενεί.

Ο ρυθμός αύξησης των επιχειρηματικών επενδύσεων εκτιμάται ότι θα παραμείνει αρκετά χαμηλός βραχυπρόθεσμα.

Παρά τους υποστηρικτικούς παράγοντες που αναφέρθηκαν παραπάνω, η επιχειρηματική εμπιστοσύνη έχει μειωθεί τελευταία. Τις επιχειρηματικές επενδύσεις φαίνεται να επηρεάζει έντονα ο αντίκτυπος ορισμένων δυσμενών παραγόντων, όπως ιδίως οι συνθήκες χρηματοδότησης σε ορισμένες χώρες, οι οποίες αν και βελτιώνονται εξακολουθούν να είναι δυσμενείς, οι ανησυχίες σχετικά με τη βραδεία εξέλιξη των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε συγκεκριμένες χώρες και οι επίμονες γεωπολιτικές εντάσεις.

Επιπροσθέτως, η αβεβαιότητα που περιβάλλει τις προοπτικές για τη ζήτηση επηρεάζει αρνητικά τις επιχειρηματικές επενδύσεις.

Η έντονη μείωση των επενδύσεων στη ζώνη του ευρώ είναι γενικευμένο φαινόμενο για όλες τις συνιστώσες των επενδύσεων. Οι δημόσιες επενδύσεις μειώθηκαν λόγω του πολύ περιορισμένου δημοσιονομικού περιθωρίου ελιγμών. Όσον αφορά τις επενδύσεις σε κατοικίες, ουσιαστικά δεν υπάρχουν ενδείξεις ανάκαμψης και η υπό εξέλιξη διαδικασία προσαρμογής στην αγορά κατοικιών αναμένεται να εξακολουθήσει να αποτελεί σημαντικό ανασχετικό παράγοντα.
Επιπλέον, οι παρατηρούμενες χαμηλές επιχειρηματικές επενδύσεις συμπίπτουν με ιδιαίτερα πενιχρές εξαγωγικές επιδόσεις και αυξημένη αβεβαιότητα όσον αφορά, μεταξύ άλλων, τη μελλοντική πολιτική που θα ακολουθήσουν οι κυβερνήσεις.

Όσον αφορά τις προοπτικές για το προσεχές διάστημα, η συμβολή της δημόσιας κατανάλωσης στην εγχώρια ζήτηση αναμένεται να παραμείνει περιορισμένη τα επόμενα τρίμηνα, αντανακλώντας τη συνεχιζόμενη ανάγκη για περαιτέρω δημοσιονομική προσαρμογή σε ορισμένες χώρες

Η προστιθέμενη αξία στον τομέα των κατασκευών κατέγραψε μείωση 1,6% σε τριμηνιαία βάση το β΄ τρίμηνο του 2014, εξέλιξη που συνάδει με την υποχώρηση της παραγωγής στον τομέα των κατασκευών το ίδιο τρίμηνο (1,1%) και επηρεάστηκε από μια αντισταθμιστική επίδραση μετά την ασυνήθιστα έντονη παραγωγή που παρατηρήθηκε το α΄ τρίμηνο λόγω των πολύ ήπιων καιρικών συνθηκών σε αρκετές χώρες της ζώνης του ευρώ.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ.

Σύμφωνα με τις ανωτέρω αναλύσεις παρατηρείται ότι η εγχώρια ζήτηση αποτελεί το βασικό παράγοντα διαμόρφωσης των εξελίξεων στην οικονομική δραστηριότητα των συγκεκριμένων επιλεγμένων χωρών. Μάλιστα θα πρέπει να υπογραμμισθεί ο βασικός ρόλος των επενδύσεων σε κατοικίες και κατασκευές , αλλά και των δημοσίων επενδύσεων στην μεταβολή (θετική ή αρνητική) της εγχώριας ζήτησης.

Για ακόμη μια φορά δείχνεται με σαφήνεια ότι η εγχώρια ζήτηση αποτελεί το βασικό παράγοντα προσδιορισμού του εισοδήματος σε όλες τις οικονομίες του πλανήτη.

* Ο κ. Κώστας Μελάς είναι Δρ Οικονομίας, Όμιλος Κοινωνικού - Οικονομικού Προβληματισμού και Πολιτικής Δράσης.