Διαβάζοντας εταιρικά οικονομικά στοιχεία

Τα βασικά σημεία του ημερολογίου της εταιρικής πληροφόρησης αποτελούνται από τις δημοσιεύσεις των αποτελεσμάτων τριμήνου, εξαμήνου, ενεαμήνου και έτους. Τα αποτελέσματα ολόκληρου του έτους που δημοσιεύονται πριν το ετήσιο δελτίο καλούνται και τελικά αποτελέσματα.

Οικονομικά αποτελέσματα

- Ιστορία και αριθμοί

- Οι λογαριασμοί αποτελεσμάτων χρήσης (κέρδη- ζημιές)

- Η κατάσταση ταμειακών ροών

- Ο ισολογισμός

Τα βασικά σημεία του ημερολογίου της εταιρικής πληροφόρησης αποτελούνται από τις δημοσιεύσεις των αποτελεσμάτων τριμήνου, εξαμήνου, ενεαμήνου και έτους. Τα αποτελέσματα ολόκληρου του έτους που δημοσιεύονται πριν το ετήσιο δελτίο καλούνται και τελικά αποτελέσματα.

Τα αποτελέσματα αυτά ανακοινώνονται το πολύ δύο μήνες μετά τη λήξη της περιόδου την οποία αφορούν (π.χ. οι εισηγμένες εταιρίες έχουν υποχρέωση να δημοσιεύσουν τα αποτελέσματα έτους, το οποίο θεωρείται ότι λήγει στις 31 Δεκεμβρίου, έως το τέλος Φεβρουαρίου).

Όπως θα περίμενε κανείς τα ετήσια αποτελέσματα περιέχουν πληρέστερα στοιχεία έναντι  των τριμηνιαίων, αν και δεν καλύπτουν όλες τις πτυχές της εταιρικής δραστηριότητας,  όπως το ετήσιο δελτίο. Ωστόσο, τα ενδιάμεσα αποτελέσματα τυγχάνουν συνεχώς μεγαλύτερης δημοφιλίας, καθώς μεγαλώνει και η ανάγκη των επενδυτών για ενημέρωση από την εταιρία σε τακτά χρονικά διαστήματα. Την ανάγκη αυτή φαίνεται να έχουν περισσότερο οι θεσμικοί επενδυτές, αλλά αυτό ωφελεί και τους ιδιώτες.

Τα ενδιάμεσα μερίσματα αποφασίζονται με ευθύνη του διευθύνοντος. Τα τελικά μερίσματα πρέπει να έχουν τη σύμφωνη γνώμη των μετόχων κατά τη γενική συνέλευση. Είναι εξαιρετικά σπάνιο οι μέτοχοι να διαφωνήσουν με το προτεινόμενο ύψος του μερίσματος, ωστόσο έχουν την εξουσία να το κάνουν.

Ιστορία και αριθμοί

Τα ενδιάμεσα και τα τελικά αποτελέσματα αποτελούνται από μέρη κειμένου (συνήθως σε απλά ελληνικά) και από αριθμητικά μέρη. Αμφότερα είναι χρήσιμα, αν και η ευρεία χρήση της ορολογίας των επιχειρήσεων και οι παρατηρήσεις των λογιστών μπορεί να σας δυσκολέψουν στην αποκωδικοποίηση των ανακοινώσεων.

Οι θέσεις αρκετών ανώτατων διοικητικών στελεχών ενδέχεται να περιέχονται στο τμήμα των ανακοινώσεων που αποτελείται από κείμενο ή ακόμα μπορεί να υπάρχει κείμενο του προέδρου του Δ.Σ. της εταιρίας. Οι «δηλώσεις» αυτές εστιάζουν στην προηγούμενη απόδοση, ενώ συνήθως εμφανίζουν τα πράγματα όσο πιο «ρόδινα» είναι δυνατόν. Οπότε ο κανόνας- κυνικός ή απλά ρεαλιστικός- είναι πως οι επενδυτές θα πρέπει να προσέχουν λιγότερο τη σημασία των σημείων που εξυμνούν τις επιδόσεις της εταιρίας και περισσότερο τα σημεία της (αυτό)κριτικής ή των παραδοχών.

Υπάρχουν συνήθως μια ή δύο παράγραφοι αφιερωμένοι στην τρέχουσα κατάσταση και στις μελλοντικές προοπτικές. Είναι τα παρόντα και τα μελλοντικά γεγονότα που επηρεάζουν την κίνηση των τιμών της μετοχής και ο πρόεδρος και ο διευθύνων Σύμβουλος οφείλουν να είναι σε θέση να κάνουν προγνωστικά. Αυτά λοιπόν τα σχόλια πρέπει να παρατηρούνται σχολαστικά. Όταν πρόκειται για αριθμούς, οι επενδυτές έχουν να αξιολογήσουν τρία δεδομένα: τους λογαριασμούς αποτελεσμάτων χρήσης, τις ταμειακές ροές και τους ισολογισμούς.

Τα τρία αυτά δεδομένα παρουσιάζονται με υποθετικά παραδείγματα ώστε να βοηθήσουν τον εντοπισμό και την ερμηνεία των σημαντικών σημείων, που είναι κοινά σε κάθε λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης. Στην πραγματικότητα οι περισσότεροι πραγματικοί λογαριασμοί αποτελεσμάτων χρήσης θα είναι αρκετά περισσότερο περίπλοκοι έναντι των στυλιζαρισμένων παραδειγμάτων που ακολουθούν. Ωστόσο τα στοιχεία τα οποία αναφέρουμε αντιστοιχούν στον πυρήνα των πληροφοριών που ανακοινώνονται. Είναι έτσι μελετημένα ώστε να δείχνουν περισσότερο τις βασικές αρχές, παρά τις ακριβείς παραμέτρους της πρακτικής λογιστικής.

Οι λογαριασμοί αποτελεσμάτων χρήσης (κέρδη- ζημιές)

Ο λογαριασμός αποτελεσμάτων χρήσης είναι σχεδιασμένος ώστε να παρουσιάζει τις λειτουργικές δραστηριότητες μιας επιχείρησης σε αριθμητική μορφή. Φανερώνει την αξία των αγαθών ή των υπηρεσιών που πωλήθηκαν στην συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Αυτό το μέγεθος καλείται «κύκλος εργασιών» ή «πωλήσεις» ή «έσοδα». Το νούμερο υπάρχει στην κορυφή  του λογαριασμού και για το λόγο αυτό πολλές φορές- κυρίως σε ανακοινώσεις στην αγγλική- θα το συναντήσετε ως «top line» («η πάνω γραμμή»).

Ο λογαριασμός αποτελεσμάτων χρήσης δείχνει τα κόστη που συνδέονται με τις πωλήσεις, όπως είναι τα κόστη πρώτων υλών και οι μισθοί των εργαζομένων. Μεταξύ άλλων, δείχνει ακόμα πόσο τόκο πλήρωσε η επιχείρηση για τα χρήματα που χρωστά, το φόρο που πρόκειται να πληρώσει και το πόσο κοστίζει στην ίδια η διανομή μερίσματος.

Ο λογαριασμός αποτελεσμάτων χρήσης επιτρέπει στους επενδυτές να δουν στοιχεία που δεν εμπίπτουν στην εμπορική δραστηριότητα της εταιρίας, αλλά και άλλα που σχετίζονται με αυτήν. Αν μια θυγατρική εταιρία, επί παραδείγματι, πωληθεί μέσα στο έτος μπορεί να αυξήσει κάποιο κόστος ή κάποιο κέρδος που με τη σειρά του θα επηρεάσει τη μορφή του λογαριασμού, αλλά το οποίο δεν αποτελεί μέρος των συνηθισμένων δραστηριοτήτων της επιχείρησης.

Οι λογαριασμοί αποτελεσμάτων χρήσης παρουσιάζουν αριθμούς που αφορούν τις συνεχιζόμενες δραστηριότητες. Ο κύκλος εργασιών και τα κέρδη από την τυχόν  παύση κάποιας δραστηριότητας (π.χ. πώληση ενός κλάδου) καταχωρούνται χωριστά. Στη συνέχεια τα δύο νούμερα συνυπολογίζονται. Στις συμπληρωματικές τους σημειώσεις οι εταιρίες μπορούν να παρέχουν πληροφορίες για κάθε ξεχωριστή πτυχή της δραστηριότητάς τους ή/και για κάθε γεωγραφική περιοχή. Κάτι τέτοιο συνήθως περιορίζεται στον κύκλο εργασιών και στα λειτουργικά κέρδη, αλλά ωστόσο παρέχει μια χρήσιμη πρόσβαση στο «μίγμα εσόδων» της εταιρίας.

Η κατηγοριοποίηση αυτή των αριθμών βοηθά τους αναλυτές. Καθιστά εφικτό να εξετάσουν το υγιές των λεγόμενων «βασικών δραστηριοτήτων», να δουν πόσο κέρδος και πόση ανάπτυξη προκύπτει από τα διάφορα τμήματα, καθώς και ποια ακριβώς μέρη της επιχείρησης πηγαίνουν καλά.

Οι συντάκτες των χρηματοοικονομικών πινάκων μπορούν να παραπέμψουν στις συμπληρωματικές σημειώσεις για να προσφέρουν επιπρόσθετη πληροφόρηση.

Όχι μόνο ένα, αλλά αρκετά διαφορετικά είδη κερδών παρουσιάζονται σε ένα λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης. Υπολογίζονται με διάφορους τρόπους. Θα μπορούσαμε συμβατικά να πούμε ότι τα κέρδη προ φόρων είναι ίσως τα πλέον συχνά αναφερόμενα κέρδη. Τα λειτουργικά κέρδη είναι τα πλέον χρήσιμα σε όσους επιθυμούν να προσδιορίσουν την δύναμη μιας επιχείρησης, αν και με κανένα τρόπο δεν αποτελούν το μόνο μέγεθος που πρέπει να παρακολουθείται για το σκοπό αυτό. Σε άλλα μαθήματα του stocklearning.gr γίνεται εκτενέστερη αναφορά στο θέμα.

Στους λογαριασμούς μιας επιχείρησης είναι πιθανόν να εμφανίζονται διάφορα στοιχεία, όπως είναι τα δικαιώματα μειοψηφίας. Ωστόσο αυτά παρακάμπτονται εδώ, προκειμένου να  επιδειχθούν τα «σημεία- κλειδιά».

Αν το λειτουργικό κέρδος διαιρεθεί με τον κύκλο εργασιών και πολλαπλασιαστεί με το 100% μας δίνει το περιθώριο λειτουργικού κέρδους. Με το να εκφράζονται τα κέρδη ως ποσοστό του κύκλου εργασιών επιτρέπονται οι συγκρίσεις δια μέσου των διάφορων χρονικών περιόδων. Η ανάλυση των μεταβολών που παρουσιάζει το περιθώριο κέρδους από περίοδο σε περίοδο είναι διδακτική: Περιγράφει την κατεύθυνση στην οποία κινείται η κερδοφορία. Οι πληροφορίες σχετικά με το περιθώριο κέρδους παρέχουν ενδιαφέρουσες αποκαλύψεις για την υγεία και την διατηρησιμότητα μιας επιχείρησης.

Ο λογαριασμός αποτελεσμάτων χρήσης δεν παρουσιάζει ακόμα στη χώρα μας κάποιους ενδιαφέροντες δείκτες, όπως είναι τα κέρδη ανά μετοχή και τα μερίσματα. Τα νούμερα αυτά όμως όπως εξηγήθηκε στο μάθημα 5 της ενότητας των «αρχαρίων», βοηθούν τους επενδυτές να καταλήξουν σε πολύτιμα συμπεράσματα για την τιμή της μετοχής και τις προοπτικές. Για να έχει πρόσβαση στα συμπεράσματα των δεικτών αυτών μέσω των ενδιάμεσων αποτελεσμάτων, ο επενδυτής ίσως χρειαστεί επιπρόσθετα στοιχεία, καθώς για τη χρήση αυτή προτείνονται τα τελικά στοιχεία του έτους, που προσφέρονται μέσω του ενημερωτικού δελτίου κάθε εταιρίας.

Η κατάσταση ταμειακών ροών

Η κατάσταση ταμειακών ροών μπορεί να συγκριθεί με τον τραπεζικό λογαριασμό ενός προσώπου. Η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης περιλαμβάνει στοιχεία θεωρητικών κερδών και ζημιών, που απαιτούν οι λογιστικές συμβάσεις. Ωστόσο, η κατάσταση ταμειακών ροών δείχνει τις πραγματικές κινήσεις του χρήματος από και προς την επιχείρηση κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου.

Η κατάσταση ταμειακών ροών εμφανίζει κάποια κοινά χαρακτηριστικά με την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, ενώ η εμφάνιση ορισμένων μεγεθών σε αυτήν έχει επίδραση στη χρησιμότητα του λογαριασμού αποτελεσμάτων. Οι λογιστικές πρακτικές μπορούν άλλωστε να εμφανίζουν μια εταιρία να κερδίζει χρήματα ενώ στην πραγματικότητα χρήματα εγκαταλείπουν το ταμείο της. Τα μεγέθη στο λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης μπορεί να σχετίζονται με κάποια συγκεκριμένη περίοδο αλλά να μην την επηρεάζουν πραγματικά. Για παράδειγμα το κόστος μιας μερισματικής πληρωμής έχει σχέση με κάποια περίοδο, αλλά το πιθανότερο είναι να καταβληθεί σε κάποια άλλη χρονική στιγμή.

Δεν είναι ότι ο λογαριασμός αποτελεσμάτων χρήσης «παραπλανά», απλώς εκπληρώνει διαφορετικό σκοπό. Την πληρέστερη εντύπωση για μια εταιρία θα την έχουμε αν μελετήσουμε τον ισολογισμό, την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης και την κατάσταση ταμειακών ροών.

Ο ισολογισμός

Ο ισολογισμός περιγράφει λεπτομερώς το ενεργητικό από τη μια και το παθητικό από την άλλη. Δίνει μια σύντομη εικόνα την χρηματοοικονομικής πορείας μιας επιχείρησης σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία, συνήθως στο τέλος μιας εμπορικής περιόδου.

Εάν από τα μεγέθη- κλειδιά που περιέχει ο ισολογισμός είναι το χρέος. Η μόχλευση είναι ο λόγος του χρέους προς το καθαρό ενεργητικό. Αν η μόχλευση είναι 100% η εταιρία έχει δανεισμό τέτοιου μεγέθους όσα είναι και Τα ίδια κεφάλαιά της. Αν η μόχλευση είναι μηδενική, δεν υπάρχει καθόλου δανεισμός. Οι επενδυτές ίσως προτιμούν να συμβουλεύονται τον λεγόμενο δείκτη κάλυψης χρηματοοικονομικών δαπανών, ο οποίος συσχετίζει τις πληρωμές τόκων με τα κέρδη.

(*) Στην έκδοση PDF του 2ου μαθήματος των προχωρημένων, ο αναγνώστης θα βρει και παραδείγματα κατάστασης ταμειακών ροών, ισολογισμού και κατάστασης αποτελέσματος χρήσης.