Αλλα εταιρικά γεγονότα
Οι ενδιάμεσες και τελικές ανακοινώσεις χρήσης, οι εισαγωγές μετοχών και οι κινήσεις στην σκακιέρα των εξαγορών και συγχωνεύσεων, συνιστούν το μεγαλύτερο κομμάτι των γεγονότων που κοινοποιούν οι εταιρίες προς τους μετόχους τους. Ακολουθεί περιγραφή άλλων σημαντικών οικονομικών/μετοχικών πράξεων.
Άλλα εταιρικά γεγονότα
- Έκδοση δικαιωμάτων (rights issue)
- Προεξοφλημένες τιμές εισαγωγής (discounted issue prices)
- Βαριές και ελαφρές εκδόσεις
- Δικαιώματα χωρίς πληρωμή
- Θεωρητική τιμή κατόπιν της αποκοπής δικαιώματος
- Placemants και ανοιχτές προσφορές
- Επαναγορές μετοχών
- Ιδιωτικοποίηση
- Η εξουσία των μετόχων
Οι ενδιάμεσες και τελικές ανακοινώσεις χρήσης, οι εισαγωγές μετοχών και οι κινήσεις στην σκακιέρα των εξαγορών και συγχωνεύσεων, συνιστούν το μεγαλύτερο κομμάτι των γεγονότων που κοινοποιούν οι εταιρίες προς τους μετόχους τους. Ακολουθεί περιγραφή άλλων σημαντικών οικονομικών/μετοχικών πράξεων.
Εκδοση δικαιωμάτων
Οι εταιρίες συνήθως συγκεντρώνουν κεφάλαια όταν εισάγονται στο χρηματιστήριο, πουλώντας μετοχές στους επενδυτές. Οι εταιρίες συγκεντρώνουν επίσης κεφάλαια μετά από νέες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, κατά τις οποίες διαθέτουν κι άλλα πακέτα μετοχών. Μια μορφή της συγκέντρωσης κεφαλαίων μέσα από την αγορά είναι η έκδοση νέων μετοχών «με δικαίωμα». Αποκαλείται έτσι γιατί ο επενδυτής έχει το δικαίωμα να διατηρήσει το μερίδιό του σε μια εταιρία, αλλά πάντως έχει καθιερωθεί να αποκαλείται απλώς έκδοση δικαιωμάτων.
Συνήθως οι επενδυτές θέλουν να εγγραφούν σε μια νέα έκδοση, δίνοντας επιπλέον χρήματα σε μια εταιρία για ένα συγκεκριμένο σκοπό. Οι εκδόσεις δικαιωμάτων μπορεί να αποφασίζονται για έναν γενικό σκοπό ή και περισσότερους, αλλά ενίοτε γίνονται για να χρηματοδοτηθεί μια εξαγορά. Ενδεχομένως να προωθηθούν για να επαναχρηματοδοτηθεί μια εταιρία που αντιμετωπίζει δυσκολίες και σε αυτή την περίπτωση μπορεί στο εξωτερικό να αποκαλούνται «έκδοση δικαιωμάτων διάσωσης» (rescue rights issues).
Προεξοφλημένες τιμές εισαγωγής
Η τιμή στην οποία διατίθενται νέες μετοχές σε μια αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, είναι συνήθως χαμηλότερη από την τιμή που επικρατεί στην αγορά για την υπάρχουσα μετοχή της εταιρίας. Το μέγεθος της “έκπτωσης” εξαρτάται από το μέγεθος της έκδοσης, την οικονομική θέση της εταιρίας και το κλίμα που επικρατεί στο χρηματιστήριο. Το μέγεθος της έκπτωσης εξαρτάται επίσης από την συμμετοχή των αναδόχων– των ατόμων ή θεσμικών επενδυτών, οι οποίοι έχουν συμφωνήσει να αγοράσουν όσες μετοχές δεν αγοράσει η ευρύτερη αγορά.
Τις εκπτώσεις προσφέρει ο εκδότης επίσης για να δημιουργεί ένα περιθώριο στην περίπτωση που υπάρξουν προβλήματα στην αγορά γενικότερα ή τις μετοχές της συγκεκριμένης εταιρίας. Δίνοντας την έκπτωση, ο εκδότης αφήνει ένα περιθώριο που συνεχίζει να δίνει στον επενδυτή κίνητρο να αγοράσει.
Για να ενθαρρύνει τις εγγραφές, μια πιο αδύναμη εταιρία ίσως χρειαστεί να εισαγάγει μετοχές με μεγαλύτερη έκπτωση από ό,τι μια ισχυρότερη εταιρία.
Εάν υπάρχει ανάδοχος, η έκπτωση μπορεί να είναι μικρότερη γιατί ο ανάδοχος συμφωνεί να αγοράσει εκείνος τις μετοχές που δεν θα αγοράσουν οι επενδυτές. Επιπλέον, οι ανάδοχοι χρεώνουν κάποια προμήθεια για τον κίνδυνο που αναλαμβάνουν, και οι εταιρίες καμιά φορά προτιμούν να αυξήσουν την έκπτωση για να μειώσουν τον κίνδυνο να μείνουν απούλητες οι μετοχές, αντί να αναλάβουν τις προμήθειες της αναδοχής.
«Βαριές» και «ελαφρές» εκδόσεις
Εάν η νέα έκδοση είναι μεγάλη θα δημιουργηθούν πολλές νέες μετοχές και για το λόγο αυτό, καμιά φορά χρησιμοποιούμε τον όρο «βαριά» έκδοση. Το μέγεθος είναι, βέβαια, σχετικό, οπότε μια βαριά έκδοση καθορίζεται από την σύγκριση των νέων μετοχών που δημιουργούνται με τον αριθμό που ήδη υπάρχει. Ο επενδυτής ενδιαφέρεται συνήθως όχι για τον απόλυτο αριθμό των νέων μετοχών που εκδίδονται, αλλά για τον αριθμό των νέων μετοχών σε σχέση με τις παλαιές. Εξ’ ου και θα ακούσετε για έκδοση «μια προς μια» όπου οι επενδυτές εγγράφονται σε μια νέα μετοχή για κάθε παλιά που κατέχουν. Η «μια προς μια» διπλασιάζει το μέγεθος της επιχείρησης, οπότε η έκδοση χαρακτηρίζεται «βαριά.» Η «μια προς δέκα» όπου ο κάτοχος μετοχών έχει δικαίωμα να εγγραφεί για μια νέα μετοχή για κάθε δέκα παλαιές που κατέχει, θεωρείται «ελαφριά» έκδοση.
Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τις βαριές εκδόσεις είναι ότι η τιμή εγγραφής έχει συνήθως καλύτερη έκπτωση από μια ελαφριά έκδοση. Οι επενδυτές θα λέγαμε ότι θεωρούν καλή έκπτωση μια έκπτωση της τάξης του 30% και πάνω, ενώ πενιχρή μια έκπτωση της τάξης του 10%-15%.
Οι νέες εκδόσεις θα λέγαμε ότι δεν χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα στις διεθνείς αγορές αυτή την περίοδο. Αυτό οφείλεται σε ένα βαθμό στο ρεύμα της χρηματιστηριακής «μόδας.» Πάντως οι νέες εγγραφές δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς γενικότερα γιατί με την αύξηση του αριθμού των μετοχών παράλληλα διασπείρεται ο όγκος των κερδών που αντιστοιχεί σε κάθε μετοχή από το σύνολο. Οι εταιρίες που κάνουν εκδόσεις νέων μετοχών έχουν στόχο την αύξηση των κερδών για να «πατσίσουν» αυτή την διασπορά, αλλά κάτι τέτοιο σημαίνει πως η εταιρία θα πρέπει να τρέξει με περισσότερη δύναμη για… να μείνει ακίνητη, σε σχέση με την ανά μετοχή κερδοφορία του πρόσφατου παρελθόντος της.
Οι νέες εκδόσεις δεν είναι ιδιαίτερα προτιμητέες επίσης γιατί θεωρείται πλέον φθηνότερος και πιο αποδοτικός φορολογικά ο δανεισμός κεφαλαίων όταν τα επιτόκια είναι σε χαμηλά επίπεδα. Κάποιες επιχειρήσεις θεωρούν ότι είναι μάταιο από την μία να συγκεντρώνονται χρήματα από τους μετόχους και από την άλλη να πληρώνονται μερίσματα.
Στα μαθήματα της κατηγορίας των ειδικών θεμάτων θα καλύψουμε με περισσότερες λεπτομέρειες τις θεωρητικές και πρακτικές επιπτώσεις των εκδόσεων νέων μετοχών και άλλων εκδόσεων από την πλευρά του κόστους κεφαλαίου και των καταλλήλων επιπέδων μόχλευσης.
Δικαιώματα
Εάν οι μετοχές σε μια έκδοση δικαιωμάτων εκδίδονται με έκπτωση, το δικαίωμα εγγραφής έχει μια αξία. Αν στο μέτοχο δίνεται το δικαίωμα να αγοράσει μια επιπλέον μετοχή, που στην ανοιχτή αγορά έχει αξία 3 ευρώ, για 2 ευρώ, το δικαίωμα αγοράς «αξίζει» την διαφορά του ενός ευρώ. Αν ο επενδυτής επιλέξει να μην εγγραφεί στην έκδοση, τότε μπορεί να πουλήσει το αποκαλούμενο ««δικαίωμα».
Θεωρητική τιμή κατόπιν της αποκοπής δικαιώματος
Η τιμή στο χρηματιστήριο της μετοχής μιας εταιρίας που προχωρά σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, είναι πιθανό ότι θα πέσει, γιατί αυξάνεται η προσφορά μετοχών. Η θεωρητική τιμή εξαιρουμένης της έκδοσης είναι η τιμή στην οποία αναμένεται να πέσει η μετοχή για να ευθυγραμμιστεί με την αύξηση. Η τιμή αυτή υπολογίζεται με μια εξίσωση, στην οποία υπολογίζεται η τιμή της εισηγμένης μετοχής και η τιμής της νέας έκδοσης, σε σχέση με τον αριθμό των υφιστάμενων μετοχών και των μετοχών που θα εκδοθούν.
Για παράδειγμα, ας πούμε ότι μια εταιρία της οποίας η μετοχή κινείται στα 3 ευρώ, αποφασίζει μια νέα έκδοση δύο προς πέντε στην τιμή των 2 ευρώ. Η θεωρητική τιμή πλην έκδοσης θα είναι: 3 ευρώ επί 5, συν 2 ευρώ επί 2 και αυτό το σύνολο θα διαιρεθεί με το επτά, που είναι ο νέος «συνολικός αριθμός των εκδιδόμενων μετοχών.» Δηλαδή 2,71 ευρώ.
Η σχέση ανάμεσα στην τιμή της αγοράς και την θεωρητική τιμή πλην έκδοσης, δίνει μια ιδέα για το πώς εκλαμβάνει η αγορά την είδηση της έκδοσης. Εάν η τιμή στην αγορά είναι υψηλότερη από την θεωρητική τιμή εξαιρουμένης της έκδοσης, δείχνει ότι η έκδοση γίνεται αποδεκτή. Αν η τιμή της μετοχής στο χρηματιστήριο βυθιστεί κάτω από την θεωρητική τιμή πλην έκδοσης, αυτό φανερώνει απογοήτευση στην επενδυτική κοινότητα.
Placements και ανοιχτές προσφορές
Οι αποκαλούμενες “τοποθετήσεις” ή “placements” όπως έχουν καθιερωθεί με τον αγγλικό τους όρο και οι «ανοιχτές προσφορές» είναι άλλες μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι εισηγμένες εταιρίες για να αντλούν κεφάλαια.
Στο placement, οι μετοχές «κατευθύνονται» σε επιλεγμένους επενδυτές –κατά κανόνα θεσμικούς- σε αντάλλαγμα για ρευστό. Στην ανοιχτή προσφορά, όπως δείχνει και ο όρος, το δίκτυο των επιλεγμένων επενδυτών είναι πολύ ευρύτερο. Τα placements και οι ανοιχτές προσφορές διαφέρουν από τη νέα έκδοση στο ότι οι υπάρχοντες επενδυτές δεν έχουν την ευκαιρία να εγγραφούν με δικαίωμα. Οι επενδυτές καλούνται όμως να ψηφίσουν επί της απόφασης της εν λόγω έκδοσης, πριν αυτή ολοκληρωθεί. Η αμεσότητα και η σιγουριά της συμφωνίας είναι κεφαλαιώδης.
Οι μετοχές που προκύπτουν από placement, ενδέχεται να εκδοθούν με κάποια έκπτωση, αλλά αυτή συνήθως είναι μικρότερη από την έκπτωση στη νέα έκδοση μετοχών, γιατί, προσεγγίζοντας συγκεκριμένους μετόχους, οι εκδότες έχουν τη δυνατότητα να πουλήσουν έχοντας σχετική σιγουριά για το ότι η αγορά δεν θα στραφεί εναντίον τους κατά τη διάρκεια της έκδοσης. Στη χώρα μας ονομάζονται συνήθως «αυξήσεις κεφαλαίου υπέρ νέων μετόχων».
Αγορές ιδίων μετοχών
Οι επαναγορές μετοχών από την ίδια την εταιρία είναι το αντίθετο από την έκδοση νέων μετοχών. Πολλές φορές καταλήγουν στην ακύρωση μετοχικών τίτλων. Μειώνοντας τον αριθμό των υπαρχόντων μετοχών το κέρδος που διανέμεται σε κάθε μια μετοχή αυξάνεται. Στη θεωρία, αλλά συχνά και στην πράξη, η αύξηση των κερδών ανά μετοχή οδηγεί σε αύξηση της τιμής της μετοχής.
Οι επαναγορές μετοχών μπορούν να πάρουν πολλές μορφές. Η εταιρία μπορεί να αγοράζει μετοχές στο χρηματιστήριο από όποιον πωλεί εκείνη την περίοδο. Μπορεί να το κάνει αυτό άπαξ ή μπορεί να δρομολογήσει μια σειρά από αγορές μέσα σε μια χρονική περίοδο.
Θα πρέπει να σημειώσουμε, χωρίς να μπούμε σε λεπτομέρειες, ότι οι επαναγορές υπόκεινται σε νομικούς κανόνες και έχουν φορολογικές επιπτώσεις, ειδικά όσον αφορά τα μερίσματα. Οι επαναγορές είναι συχνά η απάντηση σε υποτονική εμφάνιση της μετοχής και θα πρέπει ο επενδυτής να προσπαθήσει να εξιχνιάσει τα κίνητρα των διοικούντων την εταιρία όσον αφορά την συγκεκριμένη ενέργεια. Στην Ελλάδα έχει παρουσιαστεί το «φαινόμενο» αγορών ιδίων μετοχών, οι οποίες αντί να ακυρωθούν, επαναπωλούνται από την εταιρία είτε σε θεσμικούς, σε στρατηγικό επενδυτή, είτε στη χρηματιστηριακή αγορά!
Δημόσια προσφορά- Ιδιωτικοποίηση
Πρόκειται για την αντίστροφη διαδικασία από την δημόσια εγγραφή και είναι η εξαγορά μετοχών από επενδυτές που θέλουν να κατέχουν όλη την εταιρία. Η διαδικασία της ιδιωτικοποίησης είναι παρόμοια με της παραδοσιακής εξαγοράς.
Συνήθως η απόφαση εξόδου από τη χρηματιστηριακή αγορά λαμβάνεται όταν οι βασικοί μέτοχοι και οι διοικούντες της εταιρία πιστέψουν ότι οι επενδυτές συστηματικά προσδίδουν χαμηλή αξία (πολύ χαμηλότερη από την πραγματική) στις μετοχές της εταιρίας. Οπότε προχωρούν σε δημόσια προσφορά για τις μετοχές των υπολοίπων μετόχων.
Οι μέτοχοι που έρχονται αντιμέτωποι με μια πρόταση η οποία ακυρώνει εισαγωγή στο χρηματιστήριο, συχνά λαμβάνουν πλούσια αμοιβή για την αξία των μετοχών τους.
Στο θέμα εμπλέκονται και ευρύτερες οικονομικές ανησυχίες. Η πιο σημαντική είναι το ερώτημα γιατί το χρηματιστήριο δεν κατόρθωσε να αποτιμήσει αποδοτικά μια εταιρία. Επίσης, κατά πόσον ευνοείται η ευρύτερη οικονομία όταν ένας αυξανόμενος αριθμός επιχειρήσεων επιλέγουν να λειτουργήσουν πέρα από το θεσμοθετημένο χρηματιστηριακό πλαίσιο.
Σε ορισμένες περιπτώσεις από το χρηματιστήριο αποχωρούν εταιρίες, οι οποίες είναι θυγατρικές άλλων- επίσης εισηγμένων. Η διοίκηση αυτών των τελευταίων επιλέγει να έχει εισηγμένη μόνο τη μητρική εταιρία.
Η εξουσία των μετόχων
Ολοι οι μέτοχοι, ανεξάρτητα από τον αριθμό των μετοχών που κατέχουν, έχουν το δικαίωμα να εκφράσουν τις απόψεις τους για τις σημαντικές επιχειρηματικές δραστηριότητες που μελετά η διοίκηση. Οι απόψεις αυτές εκφράζονται είτε μέσω ψηφοφορίας είτε προφορικά στις συνελεύσεις των μετόχων.
Οι απόψεις των κατόχων μεγαλύτερου τμήματος μετοχικού κεφαλαίου έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα γιατί κατέχουν περισσότερες μετοχές και άρα ελέγχουν περισσότερες ψήφους. Πάντως όλοι οι επενδυτές έχουν το δικαίωμα να ψηφίσουν και να εκφράσουν άποψη επί των επιχειρηματικών κινήσεων. Εάν επιλέξουν να μιλήσουν δημοσίως ή να σχολιάσουν καταστάσεις στα μέσα ενημέρωσης, οι μικρομέτοχοι συχνά βελτιώνουν την επιρροή των απόψεών τους.