Επιλέγοντας μετοχές (μέρος Β')

Οι μετοχές μπορούν να αποτιμηθούν με πολλούς τρόπους. Η ονομαζόμενη «θεμελιώδης ανάλυση» οδηγεί τους αναλυτές να αξιολογούν τις μετοχές σύμφωνα με τις αριθμητικές χρηματοοικονομικές πληροφορίες και σύμφωνα με άλλες παραμέτρους.

Ποιες μετοχές θα πρέπει να αγοράσετε; (μέρος β΄)

Οι μετοχές μπορούν να αποτιμηθούν με πολλούς τρόπους. Η ονομαζόμενη «θεμελιώδης ανάλυση» οδηγεί τους αναλυτές να αξιολογούν τις μετοχές σύμφωνα με τις αριθμητικές χρηματοοικονομικές πληροφορίες και σύμφωνα με άλλες παραμέτρους. Με τον τρόπο αυτό, οι μετοχές συνήθως αποτιμώνται σύμφωνα με την ικανότητα της εταιρίας να παράγει κέρδη για τους μετόχους ή σύμφωνα με την υποστήριξη που της παρέχουν τα περιουσιακά της στοιχεία.

Για να καταλήξει κανείς σε συμπέρασμα σχετικά με την αξία θα πρέπει να συσχετίσει την κερδοφορία της εταιρίας με την τιμή της μετοχής. Αυτό μπορεί να γίνει με τη χρήση αρκετών τεχνικών. Η περισσότερο κοινή μέθοδος είναι ο συσχετισμός της τιμής της μετοχής προς τα κέρδη της μετά από φόρους.

Κέρδη ανά μετοχή (EPS)

Για να είναι ευκολότερη η σύγκριση ανάμεσα στην τιμή της μετοχής και τα κέρδη και ανάμεσα στην τιμή της μετοχής και τα μερίσματα, τα στοιχεία  συχνά αναπαριστώνται ως «ανά μετοχή». Το συχνά χρησιμοποιούμενο στοιχείο των κερδών ανά μετοχή είναι με απλά λόγια το ετήσιο κέρδος μετά από φόρους μιας εταιρίας διαιρεμένο με τον αριθμό των εν κυκλοφορία μετοχών. Για το σκοπό του υπολογισμού αυτού υπάρχουν διάφορες μέθοδοι.

Αν η τιμή της μετοχής της εταιρίας Α ισούται με πέντε φορές τα εταιρικά κέρδη ανά μετοχή, μπορεί να ειπωθεί ότι η μετοχή είναι «φθηνή». Αν η τιμή μιας εταιρίας Β, ισούται με πενήντα φορές τα κέρδη της ανά μετοχή μπορεί να θεωρηθεί «ακριβή».

Αν υποθέσουμε ότι τα κέρδη μείνουν σταθερά και για τις δύο εταιρίες, θα χρειαστούν μόνο πέντε χρόνια για τους μετόχους της πρώτης εταιρίας έως ότου δουν την τιμή της μετοχής να αντιστοιχεί με τα κέρδη ανά μετοχή. Στην δεύτερη περίπτωση,  θα χρειαστούν 50 χρόνια έως ότου η τιμή της μετοχής και τα κέρδη ανά μετοχή φτάσουν να αναπαριστώνται από τον ίδιο αριθμό.

Ενδέχεται να υπάρχουν ακριβείς αιτίες γιατί μια μετοχή είναι φθηνή και μία άλλη ακριβή. Η φθηνή μπορεί να δραστηριοποιείται σε ένα δύσκολο και ή ωριμάζοντα κλάδο και εκεί να πρέπει να προσπαθήσει πολύ για να παράξει κέρδη. Αν τα κέρδη της εταιρίας Α – και τα κέρδη της ανά μετοχή- υποχωρήσουν στο μέλλον, θα χρειαστεί να περάσουν περισσότερα από πέντε χρόνια ώστε οι μέτοχοι  να δουν τα κέρδη ανά μετοχή να εξισώνονται με την τιμή του τίτλου.

Με την ίδια λογική, η εταιρία B θα παράξει κέρδη ισοδύναμα της τιμής της μετοχής σε λιγότερα από 50 χρόνια αν τα κέρδη της αυξάνονται κάθε χρόνο.

Αν μια μετοχή διαπραγματεύεται σε επίπεδο που ισούται με πέντε φορές τα κέρδη, μπορεί να λεχθεί ότι είναι φθηνή. Μπορεί ακόμη να χαρακτηριστεί «χαμηλά αξιολογημένη» και να μην είναι ελκυστική. Μπορεί ακόμη να σημαίνει ότι η εταιρία θα προσπαθήσει να επεκταθεί.

Αν μια μετοχή διαπραγματεύεται σε τιμή ίση με 50 φορές τα τρέχοντα κέρδη ανά μετοχή, αυτό αποτελεί ένδειξη ότι η εταιρία αναμένεται- στο μυαλό των επενδυτών της χρηματιστηριακής αγοράς- να μεγαλώσει γρήγορα. Μπορεί να χαρακτηριστεί «υψηλά αποτιμημένη», χωρίς αυτό να είναι απόλυτο.

Ορισμένοι εκφράζουν την θέση ότι η τιμή μετοχής μιας εταιρίας πρέπει  σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή να αντιστοιχεί στο σύνολο των κερδών ανά μετοχή που προβλέπεται να εμφανίσει η εταιρία αυτή τα επόμενα δέκα χρόνια.

Ο υπολογισμός αυτός στηρίζεται στην άποψη που θέλει τα δέκα χρόνια να αποτελούν τον συνήθη επενδυτικό ορίζοντα των περισσότερων επενδυτών.  Λίγοι άνθρωποι μπορούν να θυμούνται λεπτομερώς τι συνέβη 10 χρόνια πριν ή πολύ περισσότερο μπορούν να έχουν μια ξεκάθαρη ιδέα του τι θα κάνουν τα επόμενα 10 χρόνια.

Η σχέση ανάμεσα στα κέρδη ανά μετοχή και στην τιμή της μετοχής πολλές φορές εκφράζεται ως ο λόγος της τιμής προς τα κέρδη (P/E). Υπολογίζεις το P/E διαιρώντας την τιμή της μετοχής με τα κέρδη ανά μετοχή.

Υψηλός λόγος P/E σε μία μετοχή σημαίνει ότι η μετοχή αυτή είναι ακριβή ή ότι η εταιρία αναμένεται να αυξήσει γρήγορα τα κέρδη της. Αντίθετα χαμηλό P/E σημαίνει ότι η εταιρία είναι φθηνή ή ότι έχει περιορισμένες προοπτικές ανάπτυξης.

Μερίσματα

Αν κανείς αναζητά να αυξήσει το ποσό του εισοδήματός του μπορεί να αναζητήσει και να αγοράσει μετοχές εταιριών που πληρώνουν ευμεγέθη μερίσματα. Για να πάρετε μια ιδέα του τι είναι καλό και κακό μέρισμα πρέπει να προχωρήσετε σε συγκρίσεις μεταξύ των εταιριών. Αυτό συμβαίνει διαιρώντας το συνολικό ετήσιο μέρισμα ανά μετοχή με την τιμή της μετοχής. Αν εκφραστεί με ποσοστό, το νούμερο αυτό καλείται «μερισματική απόδοση». Αποτελεί μέγεθος που εμφανίζεται μαζί με το P/E και δίπλα στις τιμές των μετοχών στις στήλες αρκετών εφημερίδων (κυρίως του εξωτερικού). Επίσης, ενδιαφέροντα συμπεράσματα προκύπτουν αν η μερισματική απόδοση μιας εταιρίας συγκριθεί με τη συνολική μερισματική απόδοση της αγοράς ή επιμέρους κλάδων.

Τα μεγέθη των μερισματικών αποδόσεων συχνά μαρτυρούν στους επενδυτές περισσότερα από το βαθμό γενναιοδωρίας των εταιριών σε ό,τι αφορά τις μερισματικές πληρωμές. Αν η μερισματική απόδοση είναι υψηλή, μπορεί επίσης να σημαίνει ότι η τιμή της μετοχής είναι χαμηλή και άρα ότι ο τίτλος είναι φθηνός. Αντιστρόφως, μια χαμηλή μερισματική απόδοση μπορεί να σημαίνει ότι μια μετοχή είναι ακριβή.

Ωστόσο, μια εξαιρετικά υψηλή μερισματική απόδοση- ας πούμε μια διψήφια- είναι συχνά «σήμα κινδύνου». Αυτό συμβαίνει γιατί οι μερισματικές αποδόσεις όπως και οι λόγοι P/E που συνήθως βλέπουν το φως της δημοσιότητας, βασίζονται στα πλέον πρόσφατα οικονομικά στοιχεία.  Αυτά τα αποτελέσματα είναι πιθανόν να μην περιγράφουν ακριβώς την εικόνα του τι συμβαίνει στην εταιρία αυτή τη στιγμή ή βέβαια τι πρόκειται να συμβεί στο μέλλον.

Μια πολύ υψηλή μερισματική απόδοση μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι η εταιρία προτίθεται να προχωρήσει στην μείωση του μερίσματός της- ή ότι η αγορά αναμένει κάτι τέτοιο. Σπάνια αποτελεί σημάδι δύναμης για μια εταιρία το να μειώνει το μέρισμά της, οπότε μια πολύ υψηλή μερισματική απόδοση μπορεί να υποδηλώνει ότι μια εταιρία έχει προβλήματα και άρα πρέπει να αποφεύγεται.

Ωστόσο, το ύψος του μερίσματος είναι κάτι που μπορεί να μεταβληθεί.

Περιουσιακά στοιχεία

Η τιμή της μετοχής υπολογίζει την αξία που δίνεται σε μια εταιρία από τις δυνάμεις της αγοράς. Η αξία αυτή μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από – φερ’ ειπείν- την αξία που εντοπίζουν οι ελεγκτές και οι λογιστές, οι οποίοι καταγράφουν τα περιουσιακά της στοιχεία (εκτάσεις γης, κτίρια, φίρμες, κ.α.- μείον τις υποχρεώσεις της όπως τα χρέη). Αν διαιρέσει κανείς το μετοχικό κεφάλαιο με τον αριθμό των μετοχών, καταλήγει στην καθαρή αξία ενεργητικού ανά μετοχή.

Διαφορετικές εταιρίες μπορούν να αξιολογηθούν με διαφορετικούς δείκτες. Πολλές εταιρίες είναι χρήσιμο να αξιολογούνται σε σχέση με την κερδοφορία τους, επειδή η επιθυμία τους να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη είναι το βασικό κίνητρο για αυτούς που διευθύνουν επιχειρήσεις. Ο λόγος τιμής μετοχής προς κέρδη (P/E) και τα στατιστικά των μερισματικών αποδόσεων θα βοηθήσουν στην αξιολόγηση αυτή.

Η καθαρή αξία ενεργητικού ωστόσο, συνήθως αντιμετωπίζεται ως η περισσότερο αποκαλυπτική, όταν πρόκειται να αξιολογηθούν εταιρίες ακινήτων ή επενδυτικές εταιρίες.

Σε ορισμένες εταιρίες, όπως είναι επί παραδείγματι οι εταιρίες υψηλής τεχνολογίας και οι εταιρίες διαδικτύου, όπου η αξία έχει να κάνει με την τεχνογνωσία, η τιμή της μετοχής –είναι ευνόητο- λίγη σχέση θα έχει με την καθαρή αξία ενεργητικού.

Άλλοι αριθμοί

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόπου για να αξιολογήσει κανείς τις μετοχές και πολλές μέθοδοι χρησιμοποιούνται. Ορισμένοι επενδυτές χρησιμοποιούν τα Κέρδη Προ Φόρων Τόκων Αποσβέσεων Άυλων στοιχείων και Αποσβέσεων (EBITDA).

Άλλη μέθοδος είναι η Απόδοση του Απασχολούμενου Κεφαλαίου (Return On Capital Employed ή ROCE). Αν και το ROCE είναι δυνατόν να μετρηθεί με διαφορετικούς τρόπους, ως απλούστερη μέθοδος θα μπορούσε να αναφερθεί η διαίρεση των κερδών ενός έτους με τα περιουσιακά στοιχεία.

Είναι εξαιρετικά χρήσιμο κανείς να συγκρίνει εταιρίες που δραστηριοποιούνται στους ίδιους ή σε παρόμοιους κλάδους, καθώς διαφορετικοί τύποι επιχειρήσεων εμφανίζουν διαφορετικές κεφαλαιακές ανάγκες. Θα ήταν άδικο να συγκρίνουμε μια εταιρία ηλεκτρισμού με αρκετά κεφάλαια δεσμευμένα στην υποδομή και μια διαφημιστική εταιρία, η οποία έχει μια σχετικά μικρή βάση κεφαλαιακών στοιχείων. Η μέτρηση της  Απόδοσης του Απασχολούμενου Κεφαλαίου είναι μάλλον περισσότερο χρήσιμη όταν συγκρίνονται οι επιδόσεις εταιριών με μεγάλα υλικά περιουσιακά στοιχεία.

Ακόμη μια χρήσιμη και ευρέως παρατηρούμενη στατιστική είναι η μόχλευση (leverage). Η μόχλευση δίνει μια ένδειξη του πόσο χρέος έχει μια εταιρία σε σχέση με το μέγεθός της. Προκύπτει αν διαιρεθεί το καθαρό χρέος με τα περιουσιακά στοιχεία.

Δεν είναι απαραίτητα κακό για μια εταιρία να καταφεύγει στο δανεισμό. Τα δάνεια διευκολύνουν τις επενδύσεις και επιτρέπουν σε μια εταιρία να αναπτυχθεί ταχέως. Το κατάλληλο επίπεδο μόχλευσης ποικίλλει από εταιρία σε εταιρία, αλλά ως γενικός κανόνας θεωρείται «κανονικό» η μόχλευση να είναι γύρω στο 50%. Μόχλευση άνω του 100%  (που σημαίνει ότι τα χρέη μιας επιχείρησης είναι μεγαλύτερα από τα περιουσιακά της στοιχεία) λογικά εκπλήσσει δυσάρεστα, αν και αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη φύση της δραστηριότητας.

Οι επενδυτές οφείλουν να εξοικειωθούν με τις ταμειακές ροές μιας εταιρίας. Τα στοιχεία για τα κέρδη, αν και χρήσιμα, μπορούν να αποκρύπτουν σημαντικά δεδομένα. Η ανάλυση των ταμειακών ροών δίνει μια γρήγορη ένδειξη του πόσο υγιής είναι μια επιχείρηση. Αν οι ταμειακές ροές μιας εταιρίας είναι θετικές κατά τη διάρκεια ενός έτους, αυτή είναι υγιής. Αν είναι αρνητικές, αυτό αποτελεί κακό σημάδι.

Χρήσιμοι Τύποι

-  Κεφαλαιοποίηση αγοράς = Αριθμός εν κυκλοφορία μετοχών Χ  τιμή μετοχής

-  Κέρδη ανά μετοχή = Κέρδη προς διανομή στους μετόχους  / αριθμός των εν κυκλοφορία μετοχών

-  Καθαρή Αξία Ενεργητικού = Ενεργητικό - υποχρεώσεις / αριθμό μετοχών που έχουν εκδοθεί από την εταιρία

-  Λόγος Τιμής / Κερδών (P/E) = Τιμή μετοχής / Κέρδη ανά μετοχή

-  Μερισματική απόδοση (%) = Ετήσιο μέρισμα ανά μετοχή / τιμή μετοχής

-  Μόχλευση = Υποχρεώσεις / περιουσιακά στοιχεία

-  Απόδοση Απασχολούμενου Κεφαλαίου = Κέρδη προ τόκων και φόρων / Απασχολούμενο κεφάλαιο