Αναζητώντας την πληροφορία

Η πληροφόρηση είναι ο βασικός «πόρος» για έναν επενδυτή. Χωρίς αυτήν αυτός ή αυτή είναι σαν τυφλοί που σε μια σκοτεινή νύχτα ψάχνουν κάτι αόρατο.

Βρίσκοντας και αξιοποιώντας πληροφορίες

Η πληροφόρηση είναι ο βασικός «πόρος» για έναν επενδυτή. Χωρίς αυτήν αυτός ή αυτή είναι σαν τυφλοί που σε μια σκοτεινή νύχτα ψάχνουν κάτι αόρατο.

Ακόμα και με την καλύτερη πληροφόρηση και τις πλέον εύστοχες εκτιμήσεις οι επενδυτικές αποφάσεις μπορεί να αποδειχτούν λανθασμένες. Αρκετοί σεβαστοί παρατηρητές πιστεύουν ότι οι επενδύσεις δεν μπορούν ποτέ να είναι κάτι περισσότερο από ένα προϊόν μελετημένης «μαντεψιάς», αλλά χωρίς την πληροφόρηση και την εκπαίδευση προς αξιοποίηση, οι μετοχικοί επενδυτές μπορούν εύκολα να αποτύχουν.

Χάρη στο Internet, η χρηματοοικονομική πληροφόρηση είναι πλέον σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό ευρέως προσβάσιμη στους ιδιώτες επενδυτές. Οι επαγγελματίες επενδυτές συνήθιζαν να έχουν πολύ μεγαλύτερο πλεονέκτημα, αφού είχαν πρόσβαση στην ενημέρωση πολύ γρηγορότερα και πολύ πληρέστερα. Διαφορά υπάρχει ακόμη, αλλά δεν είναι πια τόσο ευρεία.

Μεγάλο ποσοστό της ενημέρωσης παρέχεται δωρεάν, αλλά οι επενδυτές καλό θα ήταν να είναι αποφασισμένοι να πληρώσουν για πληροφόρηση που θα τους οδηγήσει στις σωστές αποφάσεις.

Είναι σημαντικό να έχει κανείς επαφή με τα τρέχοντα θέματα και με την γενική κατάσταση της οικονομίας. Η πολιτική αστάθεια συχνά οδηγεί σε αδυναμία των τιμών των μετοχών και μπορεί αυτό να φαίνεται παράλογο για μια αγορά όπως η ελληνική, έχει όμως αυξημένη σημασία αν διαλέξετε να επενδύσετε σε κάποια χώρα της Λατινικής Αμερικής. Εξάλλου, ένα σημαντικό παγκόσμιο γεγονός, όπως η επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου ή ο Πόλεμος του Κόλπου θα έχει σαφώς επίδραση στις μετοχές.

Είναι σύνηθες, αν τα τραπεζικά επιτόκια αυξηθούν οι τιμές των μετοχών να υποχωρούν. Αυτό οφείλεται στη θεωρία ότι οι εταιρίες θα κληθούν να πληρώσουν περισσότερα για να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους κάτι που θα μειώσει την κερδοφορία τους. Τα υψηλότερα επιτόκια είναι επίσης αρνητικά για τις μετοχές, καθώς είναι πιο ελκυστική η διατήρηση των χρημάτων σε μορφή καταθέσεων, μακριά από το ρίσκο της μετοχικής επένδυσης. Κάτι τέτοιο απομακρύνει ποσότητες χρημάτων από την αγορά μετοχών.

Δεν είναι όμως μόνο αυτή καθ’ εαυτή η κίνηση της αύξησης των επιτοκίων που επηρεάζει τις τιμές των μετοχών. Στην πραγματικότητα, μέχρι την ίδια τη μεταβολή του ύψους των επιτοκίων, η επίδρασή της έχει συχνά ήδη αποτιμηθεί στην τιμή της μετοχής, γιατί ήταν κάτι που η αγορά ανέμενε.

Οι μεταβολές του πληθωρισμού, των μισθών, της βιομηχανικής παραγωγής ή της ανεργίας φαίνεται να επηρεάζουν εκείνους που καθορίζουν το ύψος των επιτοκίων και η αγορά θα προσαρμοστεί στην εξέλιξη των γεγονότων. Είναι για το λόγο αυτό σημαντικό για τους επενδυτές σε μετοχές να γνωρίζουν τα λεγόμενα «μακροοικονομικά  στοιχεία». Οικονομικές στατιστικές για την ανάπτυξη, την ανεργία, τον πληθωρισμό και για πλείστα όσα άλλα θέματα μπορούν να επιδράσουν στις τιμές των μετοχών.

Πρέπει επίσης να έχετε υπόψη σας το πόση σημασία δίνεται σε συγκεκριμένα  στατιστικά στοιχεία. Οι αριθμοί όπως και οι φούστες, έρχονται στη μόδα και αποσύρονται από αυτήν.

Προβλέψεις

Είναι σημαντικό να έχετε πρόσβαση στις προβλέψεις των ειδικών σχετικά με το τι είδους κέρδη ενδέχεται να έχουν οι εταιρίες στο μέλλον και επίσης ποια μπορεί να είναι τα κέρδη ανά μετοχή και τα μερίσματα. Οι τιμές των μετοχών θα αλλάξουν ανάλογα με το τι θα συμβεί στο μέλλον. Οι ιστορικές πληροφορίες βοηθούν μόνο στο να εξηγήσουν παρελθόντα γεγονότα.

Οι μεγαλύτερες χρηματιστηριακές εταιρίες προσλαμβάνουν αναλυτές για να εκπονούν τέτοιες προβλέψεις και εκτιμήσεις μεγεθών. Πρακτορεία πληροφόρησης τόσο εγχώρια, όσο και από το εξωτερικό, συγκεντρώνουν τις απόψεις των αναλυτών και δημιουργούν τις συγκλίνουσες απόψεις (consensus estimates). Οι προβλέψεις αυτές είναι πολύ χρήσιμες, αλλά δεν παύουν να είναι προβλέψεις. Μπορεί να τροποποιηθούν ή και ακόμα να αποδειχθούν λανθασμένες. Για το λόγο αυτό πάντα πρέπει να ελέγχετε την ημερομηνία κατά την οποία εκπονήθηκε μια πρόβλεψη και να διαμορφώνετε γνώμη χρησιμοποιώντας τις πλέον πρόσφατες.

Ο λόγος P/E και τα νούμερα των μερισματικών αποδόσεων (εξηγούνται στο μάθημα 5) μπορούν και πρέπει να υπολογίζονται με τη χρήση στατιστικών πρόβλεψης κερδών και μερισμάτων.

Οι συναλλαγές διοικητικών προσώπων και άλλων υψηλόβαθμων στελεχών

Οι συναλλαγές που ο διευθύνων μια εταιρία πραγματοποιεί επί των μετοχών αυτής  μπορούν να παρέχουν ενδιαφέρουσες οπτικές της χρηματοοικονομικής υγείας μιας επιχείρησης. Τα μέλη του Δ.Σ. είναι καλύτερα πληροφορημένα από όλους όσους συνδέονται με μια εταιρία. Οι δραστηριότητές τους στη διαπραγμάτευση μετοχών της εταιρίας τους μπορεί να δίνει πιο ξεκάθαρα σινιάλα από οποιαδήποτε δήλωσή τους. Αν οι διοικούντες πωλούν- σε μεγάλες ποσότητες- μπορεί να αποτελεί σημάδι ότι η εταιρία δυσκολεύεται. Αν αγοράζουν ενδέχεται να είναι θετικό μήνυμα.

Ωστόσο, οι διοικούντες μπορεί να εμφανίζονται υπεραισιόδοξοι ή με τις αγορές τους να δοκιμάζουν «διπλή μπλόφα»: Εχοντας υπολογίσει ότι οι κινήσεις τους θα εκληφθούν ως θετικό σινιάλο, υπάρχει πιθανότητα να κάνουν τις συναλλαγές ελπίζοντας πως θα επηρεάσουν το κλίμα στην αγορά και όχι επειδή εντοπίζουν πολλά υποσχόμενα θεμελιώδη μεγέθη.

Προηγούμενες επιδόσεις

Όλες οι διαφημίσεις ισχυρίζονται πως οι προηγούμενες αποδόσεις δεν εγγυώνται τις μελλοντικές. Αυτή δεν είναι απλώς μια κοινοτυπία που επισυνάπτεται κατ’ εντολή υπερπροστατευτικών ρυθμιστικών αρχών. Οι έρευνες επιβεβαιώνουν τη ρήση. Υπάρχει η πεποίθηση ότι οι φτωχές αποδόσεις θα επαναληφθούν στο μέλλον αλλά η λογική πίσω από αυτή την υπόθεση δεν φαίνεται ισχυρή. Τα ευρήματα σχετίζονται με τις μεμονωμένες μετοχές και με τα επενδυτικά κεφάλαια. Δεν υπάρχει απόλυτη εγγύηση ότι ακόμα και οι ευρύτερες και θετικές τάσεις μιας αγοράς θα επαναληφθούν, αν και το παρελθόν μπορεί να μας διδάξει ορισμένα πράγματα. Χρειάζεται να έχει κανείς εμπειρία για να κρίνει και ακόμα και πλέον έμπειρος επενδυτής κάνει λάθη.

Ωστόσο, ενδέχεται να μπορέσετε να εντοπίσετε κάποια περιοδικότητα στην πορεία των μετοχικών τιμών. Μια περίοδος άσχημων επιδόσεων μπορεί να ακολουθείται από μια εντυπωσιακή ανάκαμψη που ίσως συμβεί π.χ. επ’ αφορμή της αλλαγής προσωπικού προκειμένου για εταιρία ή της αλλαγής σκυτάλης στην διαχείριση ενός συλλογικού κεφαλαίου, προκειμένου για συλλογική επένδυση.

Ο Γενικός Δείκτης

Ο Γενικός Δείκτης ή Γ.Δ. για συντομία είναι ένα εργαλείο μέτρησης. Μετρά τη μέση επίδοση των τιμών των μετοχών ενός αριθμού εταιριών της ελληνικής αγοράς, που επιλέγονται με κριτήριο το μεγάλο τους μέγεθος. Το «μεγάλο» καθορίζεται με τη σειρά τους από τη κεφαλαιοποίηση, η οποία ισούται με την τιμή της μετοχής πολλαπλασιασμένη με τον αριθμό των μετοχών που έχουν εκδοθεί. Λόγω του ότι οι συμμετέχουσες στον Γ.Δ. αντιστοιχούν στο συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της αξίας του συνόλου της αγοράς, θεωρείται ότι δίνει τη μέση εικόνα όλης της αγοράς.

Ο Γ.Δ. είναι ένας δείκτης και υπάρχουν πολλοί από αυτούς που δημιουργήθηκαν ώστε να «μετρούν» τις επιδόσεις της χρηματιστηριακής αγοράς. Καλύπτουν ολόκληρες αγορές ή και τμήματα αγορών. Υπάρχουν δείκτες για να υπολογίζουν τις αποδόσεις εταιριών που έχουν την ίδια επιχειρηματική δραστηριότητα (π.χ. ο τραπεζικός δείκτης) ή και δείκτες που ομαδοποιούν εταιρίες ανάλογα με το μέγεθός τους (π.χ. ο FTSE 20).

Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι όσο περισσότερες εταιρίες περιλαμβάνει ένας δείκτης, τόσο ευρύτερη εικόνα της αγοράς μας παρέχει. Δεν έχει όμως μόνο η ευρύτητα σημασία. Εξαρτάται τι ενδιαφέρει τον καθένα να παρατηρήσει. Ορισμένες φορές κάποιοι επενδυτές είναι πιθανό να βρουν πολύ πιο χρήσιμο ένα δείκτη που περιέχει εταιρίες ενός μόνο κλάδου δραστηριότητας, παρά τον Γ.Δ.

Οι δείκτες είναι σημαντικοί, καθώς εντάσσουν την ανοδική ή την καθοδική κίνηση μιας συγκεκριμένης μετοχής στο πλαίσιο των συνθηκών όλης της αγοράς. Σκοπός πρέπει να είναι να διαλέξετε τις μετοχές που αποδίδουν καλύτερα από τον δείκτη στον οποίο «ανήκουν».

Οι περισσότεροι δείκτες είναι σταθμισμένοι με βάση το μέγεθος των εταιριών που τους συναποτελούν. Οι μεγαλύτερες εταιρίες, με βάση την κεφαλαιοποίησή τους, έχουν μεγαλύτερη επίδραση στην κίνηση των δεικτών από ό,τι οι μικρότερες.

Είναι λοιπόν ελαφρώς ειρωνικό πως ο δείκτης που χαίρει της μεγαλύτερης παρακολούθησης παγκοσμίως, ο αμερικανικός Dow Jones (Dow Jones Industrial Average), δεν είναι ούτε «σταθμισμένος» ούτε καθρεπτίζει ευρύ φάσμα της χρηματιστηριακής αγοράς των ΗΠΑ. Περιλαμβάνει μόλις 30 μετοχές.

Μείνετε κοντά στα γεγονότα

Σε κάθε περίπτωση που αυτό είναι εφικτό, οι επενδυτές οφείλουν να επιδιώκουν να πληροφορούνται τα γεγονότα από την πρωταρχική πηγή. Αυτό σημαίνει να εξετάζουν τις ανακοινώσεις της εταιρίας προς το Χρηματιστήριο, τα ετήσια δελτία, αλλά και να παρακολουθούν τις ετήσιες γενικές συνελεύσεις.

Οι εταιρίες υποχρεούνται να δημοσιοποιούν μέσω του Χρηματιστηρίου οποιαδήποτε πληροφορία που θα μπορούσε να επηρεάσει την τιμή της μετοχής. Επί παραδείγματι, αν μια εταιρία δεχτεί μια επίσημη πρόταση εξαγοράς από άλλη εταιρία, τα νέα πρέπει να δημοσιευτούν.

Στην Ελλάδα, οι εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρίες δημοσιοποιούν επίσης τα οικονομικά τους αποτελέσματα κάθε τρεις μήνες. Υπάρχουν έτσι τα αποτελέσματα τριμήνου, εξαμήνου, εννεαμήνου και φυσικά έτους.

Οι εφημερίδες και οι ενημερωτικές ιστοσελίδες στο διαδίκτυο περιέχουν χρήσιμο υλικό και διευκολύνουν την πρόσβαση στην πληροφόρηση, χωρίς και τα πλέον αξιοσέβαστα δημοσιεύματα να μπορούν να απεκδυθούν εντελώς το μανδύα κάποιας  υποκειμενικότητας. Οι επενδυτές πρέπει να μάθουν να ξεχωρίζουν μόνοι τους την πληροφορία από την άποψη, αν και οι θέσεις πεπειραμένων παρατηρητών προσφέρουν χρήσιμη καθοδήγηση.

Πολύ χρήσιμα είναι τα λεγόμενα “alerts” που στέλνονται μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Τα  alerts είναι ηλεκτρονικά μηνύματα που στέλνονται στους παραλήπτες επενδυτές αυτόματα για να τους πληροφορήσουν για κάποια είδηση που οι ίδιοι έχουν κρίνει ότι τους ενδιαφέρει. Μπορεί να περιέχουν ανακοινώσεις κάποιας εταιρίας ή να περιγράφουν απότομες κινήσεις της μετοχής.

Προσοχή στους «καλοθελητές». Πρόκειται για απερίγραπτους τύπους οι οποίοι διαδίδουν ψευδείς πληροφορίες υπέρ η κατά μιας επιχείρησης, ελπίζοντας ότι οι άλλοι θα «τσιμπήσουν» και στη συνέχεια είτε πουλούν τις μετοχές τους ακριβότερα είτε αγοράζουν μετοχές μιας εταιρίας που τους ενδιαφέρει φθηνότερα. Βέβαια, προχωρούν στις κινήσεις αυτές γρήγορα προτού αποδεχτεί το ανυπόστατο αυτών που διέδωσαν.