Στρατηγικές εξόδου: Η μέθοδος του... Πολυελαίου
Τα κέρδη δεν προέρχονται από την τιμή εισόδου, αλλά από την τιμή εξόδου. Όσα πρέπει να γνωρίζει ο επενδυτής για να πουλήσει εγκαίρως.
Μία εκτέλεση συναλλαγής περιλαμβάνει το αρχικό στήσιμο (set up), τον καθορισμό της τιμής εισόδου, το πλάνο διαχείρισης της ανοιχτής θέσης (follow through) και την στρατηγική εξόδου με την οποία θα καθορίσουμε είτε άμεσα είτε έμμεσα, την τιμή εξόδου.
Την 2015/06/05, το ζεύγος NZDUSD διέσπασε με ένα κερί μεγάλου εύρους βραχυπρόθεσμη στήριξη με την γενικότερη τάση να είναι καθοδική. Και ενώ το κλίμα προϊδέαζε για ακόμη χαμηλότερες τιμές, αγοραστές έκαναν δυναμική εμφάνιση, επαναφέροντας το ζεύγος στην συσσώρευση της 03/06-04/06.
Η αποτυχημένη αυτή διάσπαση ήταν η αφορμή για να ανοίξω θέση αγοράς, με τιμή εισόδου το 0.71576 και stop loss (SL) το 0.70870. Όπως αποδείχθηκε ήμουν από τους τελευταίους που έκλεισαν την πόρτα, τόσο της ανόδου, όσο και της διόρθωσης, με την συναλλαγή αυτή να καταλήγει σε αποτυχία.
Το τελευταίο δεν με πτόησε και με το που το NZDUSD συνέχισε την άνοδό του, ήμουν ξανά αγοραστής και αυτή την φορά από τους πρώτους που άνοιξαν την πόρτα! Καταγράφοντας κέρδη στην θέση αυτή αγνόησα τον σχηματισμό συσσώρευσης Pennant που ήταν σε εξέλιξη, ενώ εμπιστεύτηκα την άποψη των αναλυτών οι οποίοι δεν περίμεναν κάποια έκπληξη από την κεντρική τράπεζα της Νέας Ζηλανδίας. Όπως αποδείχθηκε η έκπληξη ήρθε με μείωση των επιτοκίων κατά μερικές μονάδες βάσης και το ζεύγος αντέδρασε με ένα ¨ωραιότατο¨ καθοδικό χάσμα φυγής. Αν και κατέγραφα κέρδη μέχρι εκείνη την στιγμή, η θέση έκλεισε (ξανά) με απώλειες.
Και στις δύο αυτές συναλλαγές το πλάνο εισόδου είχε μελετηθεί αρκετά και δεν ήταν αυτό που οδήγησε στην ζημία. Αντιθέτως, η τιμή κλεισίματος ήταν αυτή που έκανε την διαφορά.
Η πλειοψηφία των επενδυτών και traders εστιάζουν στα πιθανά κέρδη, ψάχνοντας εκείνο το στήσιμο που θα ανοίξει τη θέση στην αρχή της κίνησης. Ατελείωτες ώρες λοιπόν δαπανώνται στην βελτιστοποίηση συστημάτων, συνήθως αμφιβόλου λογικής, με στόχο την καλύτερη δυνατή είσοδο.
Τα κέρδη όμως δεν προέρχονται από την τιμή εισόδου, αλλά από την τιμή εξόδου. Το ίδιο ακριβώς στήσιμο, στον ίδιο επενδυτικό ορίζοντα και στο ίδιο χρηματοοικονομικό προϊόν, μπορεί να αποφέρει κέρδη στον ένα επενδυτή και απώλειες στον άλλο, λόγω διαφορετικής τιμής εξόδου. Η εμπειρία μου μέχρι στιγμής έχει δείξει ότι πιο σημαντικό είναι το πλάνο εξόδου από μια θέση παρά το πλάνο εισόδου.
Γενικά περί εντολών Περιορισμού Ζημίας (Stop Loss – SL) και Κατοχύρωσης Κερδών (Profit Taking – PT)
Κλειδί για την μακροπρόθεσμη επιτυχία μας στις αγορές είναι (και) η ύπαρξη ενός πλάνου εξόδου από μία θέση, είτε για να περιορίσουμε τις απώλειες προστατεύοντας το κεφάλαιό μας, ή για να κατοχυρώσουμε τα κέρδη μας. Έλλειψη του παραπάνω είναι βέβαιο ότι θα μας κάνει έρμαιο των συναισθημάτων μας ανεξάρτητα του πως εξελίσσεται η θέση μας.
Σε περίπτωση που η τιμή κινείται αντίθετα από την εκτίμησή μας, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αρχίσουμε να αναζητούμε λόγους για τους οποίους η αγορά κάνει λάθος (!), δίνοντας παράλληλα ¨λίγο περισσότερο αέρα για να γυρίσει¨. Ως αποτέλεσμα η θέση μας μετατρέπεται ακούσια σε επένδυση, ευελπιστώντας κάποια στιγμή στο μέλλον απλώς να πάρουμε τα χρήματά μας πίσω!
Στο θετικό σενάριο όπου η ανάλυσή μας είναι σωστή και καταγράφουμε κέρδη, η έλλειψη ενός αξιόπιστου πλάνου παρακολούθησης της θέσης θα μας οδηγήσει στο να την ρευστοποιήσουμε πολύ νωρίς με την πρώτη ένδειξη αντιστροφής της τάσης.
Κάθε trader ή επενδυτής πρέπει να έχει ένα επίπεδο τιμής ως SL. Το SL θα πρέπει να έχει προαποφασιστεί πριν την έναρξη της θέσης μας. Επιπλέον, θα πρέπει να γνωρίζουμε εκ των προτέρων πότε θα το μετακινήσουμε για να μηδενίσουμε το ρίσκο μας και πότε για να κατοχυρώσουμε ένα μέρος των κερδών μας. H εντολή stop και ειδικά η SL είναι σαν τον μονόδρομο. Μπορεί να μετακινηθεί προς μία μόνο κατεύθυνση. Προς τα πάνω αν η θέση μας είναι long και προς τα κάτω αν η θέση μας είναι short. Τέλος, η τοποθέτηση ενός SL είναι μια πρόκληση και κάτι πιο δύσκολο από ότι ακούγεται. Πρέπει να είναι τόσο κοντά που θα προστατέψει το κεφάλαιό μας περιορίζοντας τις απώλειές μας, αλλά όχι τόσο κοντά που ο θόρυβος της αγοράς θα κλείσει τη θέση μας, ενώ η ανάλυσή μας είναι σωστή.
Η αγορά λοιπόν μας έκανε την χάρη και για μία φορά ικανοποίησε όλες τις συνθήκες που της θέσαμε με το στήσιμό μας. Η εντολή εισόδου ενεργοποιήθηκε και το SL είναι σαφώς ορισμένο. Πλέον το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να παρακολουθούμε τη θέση μας (ελπίζοντας για το καλύτερο), ενώ τώρα αρχίζουν τα δύσκολα όσον αφορά το ψυχολογικό κομμάτι. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;
Οι περισσότεροι από εμάς περιμένουμε να πουλήσουμε στην κορυφή ή να αγοράσουμε στον πάτο. Έχοντας ως μοναδικό εργαλείο το τι συνέβη στο παρελθόν προσπαθούμε να προσαρμόσουμε την στρατηγική μας με βάση προηγούμενα σημεία καμπής και την πεποίθηση ότι θα ξαναδοκιμαστούν. Αποτυγχάνουμε έτσι να αναγνωρίσουμε κάποια αλλαγή στην κατάσταση της αγοράς, δίνοντας έτσι πίσω όλα ή ένα μεγάλο κομμάτι των κερδών μας.
Κάτι που επίσης θα πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι η αγορά είναι παντελώς αδιάφορη για τα κέρδη που εμείς προσδοκούμε σε κάθε συναλλαγή. Αν μας κάνει την χάρη καλώς, αλλιώς πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα να πάρουμε ότι μας δώσει!
Πέραν του στησίματος, μια εκτέλεση συναλλαγής θα πρέπει να περιλαμβάνει και τα ακόλουθα:
• Εντολή SL, για τον περιορισμό της ζημίας
• Εντολή Trailing SL, με την οποία μειώνουμε σταδιακά το ρίσκο μας έως το τελικό μηδενισμό του.
• Εντολή Προστασίας των Κερδών, με την οποία αποτρέπουμε μια κερδοφόρα θέση να γίνει ζημιογόνα, κατοχυρώνοντας παράλληλα ένα μέρος τους.
• Εντολή Μεγιστοποίησης-Κατοχύρωσης των Κερδών, με την οποία κλείνουμε την θέση μας κατοχυρώνοντας πλήρως τα κέρδη μας.
Στο άρθρο αυτό θα παρουσιάσουμε μία στρατηγική εξόδου με την οποία προστατεύουμε ένας μέρος των κερδών μας, αφήνοντας παράλληλα την θέση μας να ¨τρέξει¨, έως την τελική αντιστροφή της τάσης.
Έξοδος με την μέθοδο του ¨Πολυελαίου¨ (Chandelier Exit)
Αναπτύχθηκε από τον Charles Le Beau ενώ αναφέρεται και στα βιβλία του Dr Alexander Elder. Βασίζεται στην μεταβλητότητα των τελευταίων Χ περιόδων όπως την εκφράζει ο δείκτης Μέσου Πραγματικού Εύρους (Average True Range – ATR(Χ)) και στόχος είναι η ακολουθία της τάσης, αποτρέποντας πρόωρες εξόδους.
Για τον υπολογισμό του απαιτείται:
• το υψηλό/χαμηλό (long/short θέση) των τελευταίων Ζ περιόδων.
• η τιμή του δείκτη ATR(X).
• ένας πολλαπλασιαστής Υ (συνήθως 3).
Έτσι για ένα χρονικό παράθυρο Ζ=6 και Χ=18 περιόδων έχουμε αντίστοιχα:
• έξοδος Chandelier Long = Υψηλό (6 περιόδων) – 3* ATR(18)
• έξοδος Chandelier Short = Χαμηλό(6 περιόδων) + 3*ATR(18)
Η χρήση της μεταβλητότητας μέσω του δείκτη ATR για τον υπολογισμό της τιμής εξόδου παρέχει το πλεονέκτημα ότι κάθε στιγμή είμαστε σε συγχρονισμό με την τρέχουσα κατάσταση και τα χαρακτηριστικά του χρηματοοικονομικού προϊόντος. Επιπλέον, ο συγκεκριμένος δείκτης χρησιμοποιείται με τον ίδιο τρόπο είτε πρόκειται για μετοχή των €1, είτε των €50 και ανεξάρτητα του αν πρόκειται για ζεύγη νομισμάτων, συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης ή ETFs.
Λίγα λόγια για τον δείκτη Μέσου Πραγματικού Εύρους (Average True Range)
Είναι ένας δείκτης που μετρά την μεταβλητότητα και όχι την κατεύθυνση της τιμής. Παρόλου που δημιουργήθηκε με γνώμονα τα εμπορεύματα και τα ημερήσια διαγράμματα, εφαρμόζεται και κάθε χρηματοοικονομικό προϊόν και επενδυτικό ορίζοντα.
Πρόκειται για τον μέσο όρο του Πραγματικού Εύρους, για ένα προκαθορισμένο χρονικό διάστημα Χ περιόδων.
O J. Welles Wilder Jr. στο βιβλίο του με τίτλο «New Concepts in Technical Trading Systems», όρισε το Πραγματικό Εύρος ως το μεγαλύτερο από τα τρία:
• Η διαφορά μεταξύ του του υψηλού και του χαμηλού του τρέχοντος κεριού, TR = H – L,
• Η διαφορά μεταξύ της τιμής κλεισίματος του προηγούμενου κεριού και του υψηλού του τρέχοντος κεριού, TR = H – C (περίπτωση ανοδικού χάσματος)
• Η διαφορά μεταξύ της τιμής κλεισίματος του προηγούμενου κεριού και του χαμηλού του τρέχοντος κεριού, TR = C – L (περίπτωση καθοδικού χάσματος)
όπου:
• TR = True Range = Πραγματικό Εύρος
• H = Υψηλό τρέχουσας περιόδου
• L = Χαμηλό Τρέχουσας περιόδου
• C = Κλείσιμο τιμής (προηγούμενης περιόδου)
Προβάλλεται συνήθως ως ιστόγραμμα, με τις περιόδους με μεγάλη μεταβλητότητα να αντιστοιχούν σε μπάρες με μεγάλο εύρος και το αντίστροφο. Δεν θα επεκταθούμε περισσότερο μιας και ο στόχος του άρθρου είναι διαφορετικός.
Κάποιες παρατηρήσεις πάνω στην μέθοδο αυτή
Οι περισσότερες στρατηγικές εξόδου μιας θέσης long χρησιμοποιούν τις χαμηλές τιμές κάποιου χρονικού παραθύρου με αποτέλεσμα την καθυστέρηση (lag) στην παραγωγή σημάτων, ειδικά όταν η κίνηση γίνεται με ιδιαίτερη δυναμική. Η έξοδος με την μέθοδο του ¨Πολυελαίου¨ αντίθετα, προσαρμόζεται στο υψηλό κάθε φορά δίνοντας το απαραίτητο περιθώριο (buffer), μέσω τις επικρατούσας μεταβλητότητας. Το αντίστροφο φυσικά ισχύει με τις θέσεις short και την χρήση των διαδοχικά χαμηλότερων χαμηλών.
Τόσο το χρονικό παράθυρο Ζ, Χ, όσο και ο πολλαπλασιαστής Υ, είναι προσωπική επιλογή του κάθε επενδυτή τα οποία μπορεί να παραμετροποιήσει. Μια πρόταση όμως είναι, όταν καταγράψουμε ένα προεπιλεγμένο ποσό/ποσοστό κέρδους να μειώσουμε το πολλαπλασιαστή, κάνοντας έτσι την έξοδό μας πιο ¨σφιχτή¨.
Εκ κατασκευής η μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί ουσιαστικά ένα κανάλι τιμών στο οποίο προσθαφαιρεί ανάλογα με το είδος της θέσης, την μεταβλητότητα. Είναι λοιπόν πιο αποτελεσματική όταν η μετοχή, ζεύγος, κτλ., βρίσκεται ήδη σε τάση και έχει σημειώσει χαμηλό/υψηλό Χ περιόδων.
Case Study 1*:
Long θέση στο ζεύγος NZDUSD, 4ωρο διάγραμμα
Την 2015/11/23 ολοκληρώθηκε το στήσιμο ΚΠΚ πλησίον βραχυπρόθεσμης ζώνης στήριξης και το οποίο έδωσε σήμα για έναρξη θέσης long. Με βάση αυτό θα είχαμε είσοδο με ανοδική διάσπαση του 0.65196. Εφαρμόζοντας την στρατηγική εξόδου με τη μέθοδο του ¨Πολυελαίου¨ (Ζ=6, Χ=18, Υ=3) η θέση μας είναι ακόμη ανοιχτή παρά το κόκκινο κερί της 25/11 (κυανός σταυρός) που μπορεί να μας είχε παρασύρει σε ρευστοποίηση της θέσης μας. Επιπλέον, το ρίσκο μας έχει μηδενιστεί, ενώ έχουμε ήδη κατοχυρώσει ένα μέρος των κερδών μας.
Case Study 2*:
Short θέση στο ζεύγος EURJPY, 4ωρο διάγραμμα
Την 2015/11/24 είχαμε έγκυρη διάσπαση με κλείσιμο περιόδου κάτω από το κάτω όριο της ισχυρής ζώνης στήριξης 130.794-130.482. Μετά από μία σύντομη κίνηση επιστροφής (pullback) το ζεύγος συνέχισε την πτωτική του κίνηση όπου και έγινε έναρξη θέσης short με την εφαρμογή εντολής trailing με βάση την μεταβλητότητα στο 60λεπτο διάγραμμα.
Η εφαρμογή της μεθόδου του ¨Πολυελαίου¨ (Ζ=6, Χ=18, Υ=3), μας έχει κρατήσει ακόμη στην συναλλαγή αυτή παρά το κόκκινο κερί με μεγάλο εύρος της 2015/11/25.
Κι άλλες παρατηρήσεις στην μέθοδο αυτή, έναντι επιλόγου
Κάθε συναλλαγή είναι ξεχωριστή και πριν εφαρμόσουμε μια στρατηγική εξόδου θα πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι η τελευταία συμβαδίζει με τις γενικότερες συνθήκες τις αγοράς και του χρηματοοικονομικού προϊόντος.
Αν τοποθετούμαστε κόντρα στην επικρατούσα τάση τότε δεν έχουμε περιθώριο να αφήσουμε την θέση μας να ¨τρέξει¨, αλλά θα πρέπει να την κλείσουμε σε συγκεκριμένη, προκαθορισμένη τιμή στόχο. Η μέθοδος του ¨Πολυελαίου¨ λοιπόν, ίσως να μην είναι η κατάλληλη γι’ αυτή την περίπτωση.
Τέλος, αν η μετοχή, το ζεύγος, κτλ. πλησιάζει σε ισχυρή αντίσταση/στήριξη (όπως η περίπτωση του NZDUSD, case study 1) θα πρέπει πολύ σοβαρά να εξετάσουμε την ρευστοποίηση της θέσης μας στην πρώτη εμφάνιση αδυναμίας/δύναμης.
