Trading και αυτοματοποίηση
H περιγραφή, ανάλυση και τα πλεονεκτήματα των αυτοματοποιημένων στρατηγικών trading.
Η τεχνολογία σε όλες τις εποχές έπαιζε πρωτεύοντα ρόλο σε κάθε σχεδόν ανθρώπινη δραστηριότητα, από τον πόλεμο μέχρι την ανθρώπινη καθημερινότητα, από την μετανάστευση μέχρι την εύρεση τροφής και από την παραγωγή μέχρι την κατανάλωση. Στις μέρες μας ολοένα και περισσότερο εμφανίζονται και βελτιώνονται οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες συναλλαγών. Η καλπάζουσα αυτή τεχνολογία επιτρέπει σε κάθε χρήστη να τοποθετεί εντολές εύκολα, γρήγορα και από τον χώρο του, σε όλες τις προσφερόμενες αγορές. Επιτρέπει, όμως, και κάτι παραπάνω: την πλήρη αυτοματοποίηση όλων των ενεργειών – εργασιών ενός trader με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
» Ορισμός και περιγραφή της αυτοματοποίησης στο trading
Ένα αυτοματοποιημένο σύστημα συναλλαγών (automated trading system), ορίζεται σαν ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή που δημιουργεί εντολές και αυτόματα τις τοποθετεί σε μία ή περισσότερες αγορές. Το πρόγραμμα αυτό «τρέχει» σε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα συναλλαγών η οποία παρέχει την υποδομή και το κατάλληλο προγραμματιστικό περιβάλλον για την ανάπτυξή του.
Εκτός από τη δημιουργία και τοποθέτηση εντολών, ένα τέτοιο πρόγραμμα μπορεί να υλοποιεί τη διαχείριση ρίσκου (risk management), τη διαχείριση της εντολής αφότου αυτή έχει εκτελεστεί, τη διαχείριση χρημάτων (money management) και μια σειρά ακόμα από λειτουργικότητες που ο κάθε trader πρέπει να υλοποιεί προκειμένου να αυξήσει τις πιθανότητες της επιτυχίας του. Ο χρήστης παραμετροποιεί αναλόγως το σύστημά του, με σκοπό την ακριβή προσομοίωση της στρατηγικής του και του προφίλ που τον διακρίνει.
Το παρακάτω σχήμα δείχνει την αρχιτεκτονική ενός αυτοματοποιημένου συστήματος συναλλαγών:
Δημοφιλείς πλατφόρμες συναλλαγών και γλώσσες προγραμματισμού
Μια ηλεκτρονική πλατφόρμα συναλλαγών, γνωστή και ως online trading platform, είναι μια εφαρμογή υπολογιστή η οποία επιτρέπει την τοποθέτηση εντολών σε χρηματιστηριακά προϊόντα (συνάλλαγμα, μετοχές, ΣΜΕ, δικαιώματα προαίρεσης (options) κλπ) μέσω ενός δικτύου μεσαζόντων όπως είναι οι χρηματιστηριακές εταιρείες (brokers), οι επενδυτικές τράπεζες και τα χρηματιστήρια. Οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες συναλλαγών διακρίνονται ανάλογα με την πληθώρα των εργαλείων που παρέχουν στο χρήστη, την τιμή τους, το προγραμματιστικό τους περιβάλλον και την ποικιλία των χρηματιστηριακών προϊόντων. Υπάρχουν πολλές δωρεάν πλατφόρμες οι οποίες έχουν εξελιχθεί σε πολύ αξιόπιστα εργαλεία ακόμα και για απαιτητικούς επαγγελματίες του χώρου.
Οι πιο δημοφιλείς πλατφόρμες συναλλαγών είναι η TradeStation (αυτό το περιοδικό έχει παρουσιάσει εκτεταμένα αφιερώματα σε αυτήν την πλατφόρμα καθώς και άρθρα σχετικά με στρατηγικές με τη χρήση της), η Metatrader 4.0/5.0, η NinjaTrader κ.α. Κάθε μία από αυτές τις πλατφόρμες, έχει το δικό της προγραμματιστικό περιβάλλον ανάπτυξης και τη δική της γλώσσα προγραμματισμού.
Έτσι για παράδειγμα, η TradeStation έχει την γλώσσα EasyLanguage, μια απλή αλλά δυνατή γλώσσα προγραμματισμού που επιτρέπει σε χρήστες να υλοποιούν στρατηγικές χωρίς μεγάλες και βαθειές προγραμματιστικές γνώσεις, η Metatrader 4.0/5.0 την γλώσσα MQL 4.0/5.0 με πολλά στοιχεία από την γλωσσα C και η NinjaTrader την NinjaScript που έχει πολλά στοιχεία από την δημοφιλή και εξελιγμένη γλώσσα C#. Επίσης κάθε ηλεκτρονική πλατφόρμα συναλλαγών έχει υλοποιήσει τον σκελετό επικοινωνίας με τον broker έχοντας έτσι λυμένα πολλά βασικά προβλήματα επικοινωνίας και ενοποίησης, επιτρέποντας στον προγραμματιστή να αφοσιωθεί μόνον στην υλοποίηση της στρατηγικής. Φυσικά ανάλογα με την φύση της στρατηγικής και σε πολλές περιπτώσεις που πρέπει να υλοποιηθεί κάτι πολύ εξεζητημένο, ο προγραμματιστής καλείται να τροποποιήσει τον τρόπο επικοινωνίας και τον σκελετό.
Πλεονεκτήματα χρήσης αυτοματοποίησης στο trading
Η χρήση της αυτοματοποίησης στο trading άνοιξε και ανοίγει νέους ορίζοντες στους traders, επιτρέποντάς τους ενέργειες και λειτουργικότητες που μέχρι πριν μερικά χρόνια ήταν αδιανόητες ακόμα και για τους μεγαλύτερους επαγγελματίες του είδους. Συνοπτικά αναφέρονται τα κυριότερα πλεονεκτήματα:
1ο πλεονέκτημα : Ταχύτητα εκτέλεσης συναλλαγών
Στην εποχή μας όπου η ταχύτητα συναλλαγών συνεχώς αυξάνει και κυριαρχούν οι συναλλαγές υψηλής συχνότητας (HFT – High Frequency Trading), ένας υπολογιστής θα εκτελέσει άμεσα μια συναλλαγή όταν ικανοποιηθούν οι ανάλογες συνθήκες. Το trading στις μέρες μας, εκτός από μια μάχη με τις αγορές είναι και μία μάχη με τον χρόνο. Δευτερόλεπτα ή ακόμα και εκατοστά του δευτερολέπτου είναι ικανά να αλλάξουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την εικόνα και την κερδοφορία μιας συναλλαγής. Αλλά ένα αυτοματοποιημένο σύστημα δεν θα τοποθετήσει μόνον μια συναλλαγή: θα τοποθετήσει αυτόματα και το κέρδος – στόχο (Profit Target) και τον περιορισμό ζημίας (Stop Loss). Πολλές φορές η αγορά κινείται με ασύλληπτες ταχύτητες και ειδικά η άμεση τοποθέτηση ενός Stop Loss αποδεικνύεται σωτήρια.
2ο πλεονέκτημα : Διαθεσίμοτητα 24/7
Πολλές αγορές, όπως η αγορά συναλλάγματος (FX), είναι ανοικτές νύχτα - μέρα. Άλλες πάλι αγορές είναι ανοικτές πολλές ώρες κάθε μέρα. Είναι σαφές ότι μια επενδυτική ευκαιρία ή μια ικανοποίηση των συνθηκών της στρατηγικής ενός trader μπορούν να παρουσιαστούν ανά πάσα στιγμή. Αν ο trader έχει αυτοματοποιήσει την στρατηγική του, δεν χρειάζεται να είναι διαθέσιμος όλη την ώρα ούτε να βρίσκεται μπροστά στην οθόνη του τις μη εργάσιμες ώρες. Ο trader πρέπει να αξιοποιεί τον χρόνο του δημιουργικά μελετώντας νέες στρατηγικές και μεθόδους και εμπλουτίζοντας τις γνώσεις του αφήνοντας τον υπολογιστή και το λογισμικό να κάνει την δουλειά γι’αυτόν.
3ο πλεονέκτημα : Ακρίβεια εκτέλεσης συναλλαγών – ψυχολογία και πειθαρχία
Ένα αυτοματοποιημένο σύστημα συναλλαγών δεν «πάσχει» από τις ανθρώπινες αδυναμίες. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η ψυχολογία παίζει ίσως τον βασικότερο ρόλο στην κερδοφορία μιας στρατηγικής και στο επιτυχημένο προφίλ ενός trader. Οι αποφάσεις μας στις συναλλαγές επηρέαζονται από πρόσκαιρα συναισθήματα εξωγενών, πολλές φορές, παραγόντων (θυμός, απογοήτευση, υπεραισιοδοξία κλπ). Επίσης βασικότατο ρόλο παίζει και η πειθαρχία σε μια στρατηγική. Πολλοί επενδυτές καυχώνται ότι μπορούν να υπερνικήσουν τα συναισθήματά τους και να πειθαρχήσουν στους κανόνες που οι ίδιοι βάζουν. Πιθανόν να είναι κι έτσι για ορισμένους υπό κανονικές συνθήκες. Ας αναρωτηθούμε όμως αν θα είμαστε πειθαρχημένοι όταν έχουμε μια σειρά συνεχών ζημιογόνων συναλλαγών και τώρα έχουμε μια θέση ανοικτή που βρίσκεται επίσης σε ζημιογόνο περιοχή!
Το λογισμικό θα κάνει αυτό για το οποίο έχει προγραμματιστεί χωρίς να φιλτράρεται από κανένα ανθρώπινο πάθος ή αδυναμία.
4ο πλεονέκτημα : Δοκιμή μέσω αναδρομικού ελέγχου και βελτιστοποίηση στρατηγικής (Back-testing & Optimization)
Ο trader X, πέρασε πολλές νύχτες μελετώντας βιβλία και άρθρα τεχνικής ανάλυσης. Παρακολούθησε πολλά εκπαιδευτικά σεμινάρια, πλήρωσε για webinars από το εξωτερικό και αφιέρωσε αμέτρητες ώρες στην μελέτη της συμπεριφοράς των τιμών πάνω σε διαγράμματα. Θεώρησε ότι ο κόπος του αρχίζει να αποδίδει καρπούς αφού είναι πια σε θέση να γνωρίζει τεχνική ανάλυση, να καταλαβαίνει πολλές από τις συμπεριφορές των αγορών και να αναπτύσσει τις δικές του στρατηγικές.
Η πρώτη του στρατηγική είναι ήδη έτοιμη και με ανυπομονησία ο Χ θέλει να την εφαρμόσει αρχικά σ’ έναν δοκιμαστικό λογαριασμό. Σκέφτεται πόσους μήνες ή χρόνια θέλει για να δοκιμάσει όλα τα χρονικά πλαίσια (timeframes), όλα τα προϊόντα και όλες τις πιθανές τιμές των παραμέτρων της στρατηγικής του. Ο Χ ανακάλυψε πως αν αυτοματοποιήσει την στρατηγική του, θα χρησιμοποιήσει τη μηχανή δοκιμών της πλατφόρμας του που θα του επιτρέψει όχι μόνο να διαπιστώσει την κερδοφορία της μέσα σε ελάχιστο χρόνο αλλά και να βελτιστοποιήσει αυτόματα όλες τις παραμέτρους της.
5ο πλεονέκτημα : Πολλές στρατηγικές – πολλοί λογαριασμοί - πολλά προϊόντα
Τα αυτοματοποιημένα συστήματα συναλλαγών επιτρέπουν στους χρήστες να “τρέχουν” ταυτόχρονα πολλές στρατηγικές σε πολλούς λογαριασμούς και για πολλά προϊόντα, επιτρέποντάς τους καταμερισμό κεφαλαίου και ρίσκου. Επίσης μπορούν να χρησιμοποιήσουν εξελιγμένες τεχνικές αντιστάθμισης (hedging), πολλαπλών χρονικών πλαισίων (MTF – Multi TimeFrame) κλπ. Είναι σαφές ότι όλα αυτά είναι πλήρως διαχειρίσιμα από έναν υπολογιστή και πρακτικώς αδύνατα για έναν άνθρωπο. Ο υπολογιστής μπορεί να διαχειριστεί πολλές αγορές, πολλούς λογαριασμούς, πολλά προϊόντα και διαφορετικά χρονικά πλαίσια με μεγάλη ακρίβεια και ταχύτητα.
Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε μια τεράστια ακόμα σειρά πλεονεκτημάτων της αυτοματοποίησης.
Το σχετικό γράφημα δείχνει το ποσοστό χρήσης των συναλλαγών που είναι αυτοματοποιημένες στην διάρκεια των τελευταίων ετών.
Σημεία που πρέπει να προσέχουμε κατά την χρήση αυτοματοποίησης
Ένα αυτοματοποιημένο σύστημα συναλλαγών θα εκτελέσει με ταχύτητα, ακρίβεια και πειθαρχία την στρατηγική για την οποία έχει προγραμματιστεί. Σε μερικές περιπτώσεις θα μετατρέψει σε κερδοφόρα μια ζημιογόνο στρατηγική που θα υλοποιούσε κανείς χειροκίνητα για όλους τους λόγους που προαναφέραμε. Σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί μια εκ φύσεως ζημιογόνο στρατηγική να την κάνει κερδοφόρα. Οι γραφομηχανές βοήθησαν τους συγγραφείς να γράφουν γρήγορα και εύκολα τα κείμενά τους αλλά δεν τους ενέπνευσαν ιδέες ούτε έγραψαν ποτέ βιβλιά γι’αυτούς.
Επιπλέον, ένα αυτοματοποιημένο σύστημα έχει κάποια ρίσκα στη χρήση του, που είναι μικρά μεν, χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής δε, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι αντιμετωπίσιμα σχεδόν στο σύνολό τους.
Τυχόν σφάλματα στον πηγαίο κώδικα πρέπει να εξαλειφθούν με την δοκιμή της αυτοματοποιημένης στρατηγικής σε δοκιμαστικό λογαριασμό για ικανό χρόνο.
Τυχόν αστοχίες στην επικοινωνία και την διαθεσιμότητα πρέπει να ελαχιστοποιηθούν με την χρήση υπηρεσιών φιλοξενίας εφαρμογών (Virtual Private Server – VPS).
Συμπέρασμα
Η χρήση της αυτοματοποίησης έχει γίνει μονόδρομος στους επαγγελματίες traders αλλά και σε πολλούς μη επαγγελματίες που έχουν συνειδητοποιήσει την αξία και τα οφέλη της. Το ποσοστό χρήσης της αυτοματοποίησης θα συνεχίσει την ανοδική του πορεία και δεν είναι μακριά η στιγμή που θα υποκαταστήσει σχεδόν πλήρως τον χειροκίνητο τρόπο εκτέλεσης συναλλαγών.
Σε επόμενα άρθρα μας, θα εμβαθύνουμε στην έννοια της αυτοματοποίησης, θα παραθέσουμε δείγματα πηγαίου κώδικα καθώς και το πως η αυτοματοποίηση υλοποιεί τη διαχείριση ρίσκου, τη διαχείριση ανοικτής θέσης και τη διαχείριση του κεφαλαίου. «
